همه ما ایرانی‌ها، با شنیدن نام سیزده بدر، یاد جمع‌های خانوادگی، بازی‌های دسته جمعی، سبزه گره‌زدن و رفتن به دامان طبیعت می‌افتیم. از بین تمامی آیین‌هایی که با آمدن نوروز و نوشدن سال در کشور ما برگزار می‌شود، سیزده بدر یکی از جذاب‌ترین و لذت‌بخش‌ترین آن‌ها است. روز ۱۳ فروردین که در تقویم شمسی روز طبیعت و سیزده به در نامیده شده، آخرین روز تعطیلات نوروزی است و بعد از سپری کردن این روز در دامان طبیعت، خودشان را برای شروع سال جدید آماده می‌کنند. در این مطلب از مجله گردشگری فلای‌تودی قرار است درباره تاریخچه سیزده به در صحبت کنیم و به شما بگوییم که چرا مردم ایران این روز را در جوار طبیعت جشن می‌گیرند. با ما همراه باشید.
تاریخچه سیزده بدر
شاید شما هم مثل خیلی‌های دیگر فکر کنید که تاریخچه برگزاری سیزده بدر به همین چند دهه اخیر بازمی‌گردد. به طور کلی، برگزاری سیزده بدر به شیوه کنونی به دوره قاجاریه بازمی‌گردد. مردم آن زمان جشن ۱۳ فروردین را بسیار باشکوه برگزار می‌کردند و برای جشن و پایکوبی به باغ و طبیعت می‌رفتند. اما روایاتی هم وجود دارد که نشان می‌دهد قدمت این سنت ایرانی به چندین هزار سال قبل بازمی‌گردد.
به‌عنوان مثال، گفته می‌شود که جمشید (یکی از پادشاهان ایرانی که در شاهنامه هم نام او آورده شده است)، در چند سال متوالی روز سیزده نوروز را در دل طبیعت خیمه می‌زند و «بار عام» می‌دهد (مراسمی که طی آن شاه با گروهی از مردم عادی دیدار می‌کند)؛ بعد از آن، چنین مراسمی به یک سنت و آیین در بین مردم سراسر ایران زمین تبدیل شد.
علاوه بر این، بررسی کتیبه‌های سومری و بابلی نشان می‌دهند که مردم این دوره نیز آیینی برای بزرگداشت سیزدهمین روز نوروز داشته‌اند. در آیین‌های سال نو که در بابل تحت عنوان آکیتو و در سومر با نام زگموگ برگزار می‌شده‌اند، ۱۲ روز طول می‌کشیده و در روز سیزدهم نیز مردم جشنی در دامان طبیعت برگزار می‌کردند.
سیزده بدر نماد چیست؟
خیلی‌ها به غلط تصور می‌کنند که ۱۳ عدد نحسی است و منظور از بیرون‌رفتن در ۱۳ فروردین، به‌در کردن نحسی این روز است. در فرهنگ ما ایرانی‌ها هیچ عددی نحس تلقی نمی‌شود و تمامی خرافات در مورد سیزده بدر را باید دور بیندازید. سیزده بدر در تقویم شمسی روز طبیعت نامگذاری شده و بیش از هر چیزی نمادی از احترام به طبیعت است. این روز بیش از هر چیزی بهانه‌ای برای آشتی با طبیعت و جشن‌گرفتن بهار در جوار آن تلقی می‌شود. حتی بعضی از افراد برای پاسداشت این روز گل و درخت هم می‌کارند.
آداب و رسوم سیزده بدر
شیوه های برگزاری مراسم سیزده بدر در کنار شباهت‌های بسیار، تفاوت‌هایی جزئی در نقاط مختلف ایران دارد. به‌عنوان مثال، مردم بعضی از شهرها سبزه‌هایی را که برای سفره هفت سین سبز کرده‌اند، به آب می‌اندازند و بعضی‌های دیگر چنین کاری را بدیمن می‌دانند. در ادامه با مرسوم‌ترین سنت‌های مردم برای سیزده بدر آشنا شوید.
پیک نیک در طبیعت | اصلی ترین سنت سیزده به در
اصلی‌ترین سنت روز سیزده بدر، رفتن به باغ‌ها و مناطق سرسبز است. در این روز، اکثر خانواده‌های ایرانی وسایل پیک نیک را جمع می‌کنند و همراه با دوستان یا اعضای خانواده به سرسبزترین ناحیه در نزدیکی محل زندگی‌شان می‌روند و به جشن و بازی می‌پردازند.
پختن آش | از غذاهای محبوب سیزده بدر
از دیگر رسوم بسیار پرطرفدار برای سیزده بدر، پختن آش‌های خوشمزه‌ای مثل آش دوغ و آش رشته است. جالب است بدانید که در گذشته این آش‌ها با استفاده از گیاهان و سبزیجاتی که در دل طبیعت رشد می‌کردند، پخته می‌شد و خیلی‌ها هم به نیت دور ماندن از حوادث این روز، یک شب مانده به ۱۳ فروردین آش می‌پختند و آن را بین همسایه‌هایشان پخش می‌کردند.
سبزه گره زدن | نمادی از بخت گشایی!
این سنت را در گذشته بیشتر جوانان مجرد انجام می‌دادند. خیلی‌ها عقیده دارند که سبزه گره‌زدن باعث بخت‌گشایی می‌شود، اما بسیاری از افراد این کار را به نیت برآورده‌شدن آرزوها و بازشدن گره از مشکلات خود انجام می‌دهند.
انجام بازی های گروهی | بازگشت به دوران کودکی
اصلی‌ترین بازی‌هایی که انجام آن‌ها در روز سیزده فرودین حسابی رواج دارد، بازی‌های گروهی مختلف مثل وسطی، والیبال، فوتبال، طناب‌کشی است. آب‌بازی نیز که رسمی باستانی به‌حساب می‌آید، از دیگر بازی‌های محبوب در روز ۱۳ فروردین است.
جمع کردن گیاهان صحرایی
بسیاری از ایرانی‌ها، به‌ویژه آن‌هایی که در روستا زندگی می‌کنند، در روز سیزده به در بعضی از گیاهان پرخاصیت را جمع می‌کنند تا از آن‌ها در طول سال استفاده کنند. خیلی‌ها هم با همان سبزی‌ها آش می‌پزند.
در روز سیزده بدر چه خوراکی هایی رایج است؟
هر چند که این روزها جوجه کباب به یکی از مرسوم‌ترین غذاهای سیزده به در تبدیل شده، اما همچنان یکسری غذاهای سنتی هم هستند که مردم شهرهای مختلف به مناسبت روز سیزده فروردین آن‌ها را درست می‌کنند. به‌عنوان مثال، مردم استان خراسان عقیده دارند که غذای روز سیزده حتما باید با استفاده از گیاهان صحرایی درست شود و ساکنین شهرهای شمالی انواع حلوا را در سفره سیزده بدر قرار می‌دهند.
آش رشته و آش دوغ غذاهای دیگری هستند که انتخاب بسیاری از ایرانی‌ها برای غروب سیزده بدر است. همچنین، اگر روز ۱۳ فروردین به شهرهای استان آذربایجان بروید، ممکن است در این روز از شما با کوفته تبریزی پذیرایی شود. بعضی از کردها هم دلمه برگ مو را برای این روز آماده می‌کنند. از دیگر غذاهای سنتی در سیزده بدر که طرفداران زیادی هم دارد، ترکیب کاهو و سکنجبین است.
معرفی بهترین مناطق و شهرها برای سیزده بدر
همیشه پیش از شروع سال نو به این فکر می‌کنیم که عید کجا برویم و تعطیلات خود را بگذرانیم. به پایان تعطیلات که می‌رسیم مهمترین سوالی که ذهن خیلی از ما را به خود مشغول می‌کند این است که «سیزده بدر کجا بریم؟». هر شهری طبیعت زیبا و منحصربه‌فرد خاص خودش را دارد و روز طبیعت بهانه‌ای است که به این مکان‌ها سر بزنید و با طبیعت تجدید دیدار کنید. مثلا اگر ساکن مشهد هستید، پارک کوه سنگی، پارک وکیل آباد، چالیدره، طرقبه، شاندیز و روستای زشک، از بهترین مکان‌ها برای به‌درکردن سیزده فروردین هستند. شیرازی‌ها برای سیزده بدر به مکان‌هایی مثل پارک کوهپایه دروازه قرآن، دشت ارژن، آبشار کوهمره، پارک بعثت و پارک آزادی می‌روند و آبشار آب ملخ، دهکده زاینده‌رود، دشت لاله واژگون، پاتوق اصفهانی‌ها برای روز طبیعت محسوب می‌شود.
سیزده بدر در تهران کجا بریم؟
در گوشه و کنار تهران بزرگ، چنان طبیعت سرسبز و زیبایی وجود دارد که هوش از سرتان می‌برند و هرگز نمی‌توانید باور کنید که پایتخت با شلوغی و آلودگی بیش از حدش، چنین طبیعت دنج و زیبایی داشته باشد. اگر دوست دارید امسال سیزده بدر به‌یادماندنی و متفاوت‌تری را در میان جاهای دیدنی تهران تجربه کنید، مواردی که در ادامه معرفی شده‌اند گزینه‌های بسیار مناسبی برایتان خواهند بود:
- دشت هویج روستای افجه
- روستای برگ جهان
- روستای خور
- تنگه واشی فیروزکوه
- لواسان و فشم
- پارک جنگلی خرگوش دره
- پارک جنگلی لتمال کن
- روستای وردیج
- و…
طبیعت گردی در سیزده بدر را از دست ندهید!
سفرهای نوروزی با روز ۱۳ فروردین در تقویم روز طبیعت نامگذاری شده است و ما ایرانی‌ها آن را به رفتن به دل طبیعت جشن می‌گیریم. در این مطلب، با شما درباره روز سیزده بدر صحبت کردیم و آیین‌ها و سنت‌های مربوط به آن را مورد بررسی قرار دادیم. بسیاری از مردم سیزده بدر را به مناطق سرسبز شهر خودشان می‌روند، بسیاری دیگر با خرید بلیط هواپیما، بلیط قطار و یا حتی اتومبیل شخصی خود به شهرهای دیگر می‌روند و این روز را جشن می‌گیرند.
شما در شهرتان چه آداب و رسومی برای روز طبیعت دارید؟ خاطره‌ها و تجربیات خود را با ما به اشتراک بگذارید.
سوالات متداول درباره سیزده بدر
کدام کشورها سیزده بدر را جشن می‌گیرند؟
علاوه بر این، مراسم روز ۱۳ فروردین در کشورهایی مثل تاجیکستان، افغانستان و جمهوری آذربایجان نیز برگزار می‌شود.
آداب و رسوم معروف سیزده بدر چیست؟
رفتن به دل طبیعت، پختن انواع آش، سبزه گره زدن، خوردن کاهو با سکنجبین و… از مهمترین سنت‌های روز طبیعت هستند.
بهترین مکان‌ها برای سیزده بدر در تهران کدام‌اند؟
طبیعت زیبای روستاهایی مثل وردیج، برگ جهان و روستاهای افجه، پارک‌هایی مثل پارک جمشیدیه، پارک آب و آتش و پارک جنگلی چیتگر گزینه‌های خوبی برای سپری‌کردن روز طبیعت در تهران هستند.
طوری نوشتین سیزده بدر در تقویم شمسی روز طبیعت نامگذاری شده که انگار از دوره قاجار به این اسم معروف بوده!
با سلام
کاربرگرامی، برگزاری سیزده بدر به شیوه کنونی به دوره قاجاریه بازمی‌گردد. اما روایاتی هم وجود دارد که نشان دهنده قدمت چندین هزارساله این سنت ایرانی است.