وقتی صحبت از جاهای دیدنی بیرجند می‌شود، اغلب تصویری بیابانی در ذهن‌ها تداعی می‌شود؛ این تصویر، نتیجه کم‌لطفی و غفلت خودمان از تاریخ دیرینه این شهر است. حال ما تصمیم داریم به جبران تمام این کاستی‌ها و کم‌کاری‌ها، امروز در این مطلب از مجله گردشگری فلای تودی از جاهای دیدنی بیرجند سخن بگوییم. شما نیز اگر در دل شب‌های کویر به دنبال ستاره گمشده خود هستید یا به ورق‌زدن تاریخ در دل طبیعت علاقه دارید، تا پایان این مطلب همراه ما باشید. به شما قول می‌دهیم سفری جذاب و خاطره‌انگیز به بیرجند را برای شما رقم بزنیم.
بیرجند کجاست؟ | دورنمایی از نقشه بیرجند و وقایع تاریخی آن
بیرجند در نقشه ایران، شهری قدیمی در دل استان خراسان جنوبی است که قدمتی چندین‌و‌چند‌هزار‌ساله دارد. طبق روایت‌های نقل‌شده در باب تاریخچه این شهر، تاریخ تاسیس شهر بیرجند به ۴۰۰۰ سال پیش بازمی‌گردد. در آن دوران، امپراتوری ساسانی تصمیم می‌گیرد منزلگاه یا آبادی کوچکی را در حاشیه کویر، درست در مسیر عبور از کویر به ماوراءالنهر بنا کند. او نام این منزلگاه را بیرجند می‌گذارد که گویا با نام‌های بیرگند، برجن، برکن یا برجند هم شناخته می‌شده است.
در باب نام‌گذاری شهر بیرجند، روایت‌های متعددی نقل شده است. برخی بر این باورند که بیرجند در زبان ساسانیان به معنای شهر چاه است. برخی این واژه را مقر لشگریان معنا می‌کنند و در نهایت، روایت آخر که صحیح‌تر هم به نظر می‌رسد، بیرجند را شهر طوفان و صاعقه تعریف می‌کند.
جالب است بدانید که بیرجند لقب برترین‌ها را در حوزه‌های مختلف دارد. به این شهر لقب اولین دارنده بنگاه آب لوله (اولین سازمان آبرسانی ایران) دومین مدرسه (شوکتیه) بعد از دارالفنون و سومین فرودگاه در ایران اهدا شده است. به تمام این برتری‌ها، نبوغ، علم، هنر و معماری اصیل ایرانی را هم اضافه کنید که از بیرجند شهری تمام‌عیار و همه‌فن‌حریف ساخته است.
بیرجند شهری کویری است؛ بنابراین، خیلی طبیعی است که مسافران و گردشگران، انتظار روزهایی گرم و شب‌هایی سرد را داشته باشند. البته که این نامتوازنی هوا، ارزش دیدن این همه جاذبه تاریخی و گردشگری را در این شهر دارد. در ادامه، همراه ما باشید تا در کوچه‌پس‌کوچه‌های این شهر قدم بگذاریم و به تماشای باشکوه‌ترین بناهای تاریخی آن بنشینیم.
باغ اکبریه | از باشکوه ترین باغ ها در لیست جاذبه های گردشگری بیرجند
معرفی بهترین جاهای دیدنی بیرجند را از باغ اکبریه آن، یکی از اولین باغ‌های مهم ایرانی آغاز می‌کنیم. به این باغ، اکبریه می‌گویند؛ چون در روستایی با همین نام احداث شده است. به معماری این باغ باشکوه که نگاهی بیندازید، می‌توانید در جای‌جای آن، تلفیقی از معماری اسلامی و روسی را مشاهده کنید. اوج این هنرنمایی هم در تزیینات لانه‌زنبوری و نقش‌های برجسته حک‌شده بر گنبد کلاه‌فرنگی این عمارت قابل رویت است.
باغ اکبریه شامل دو بنای تاریخی با تاریخچه‌های متفاوت است. اولین بنا که قدیمی‌ترین بنا هم به شمار می‌رود، به دستور فردی به نام حشمت‌الدوله، از پادشاهان دوره زندیه ساخته شده است. بنای دوم توسط پسر حشمت‌الدوله یعنی حشمت‌الملوک در دوره قاجار احداث شد.
باغ اکبریه از بخش‌های مختلفی همچون دالان، تالار، سالن پذیرایی، کتابخانه و موزه تشکیل شده که هر بخش آن، با هدفی خاص مورد استفاده قرار می‌گرفته است. علی‌رغم وجود بخش‌های گوناگون، تقریبا هیچ مرزی بین باغ و عمارت وجود ندارد. تمام درختان بلندقامت و سرسبز این باغ با دیوارهای بلند مزین‌شده به آیینه و شیشه در کنار هم خودنمایی می‌کنند.
باغ اکبریه در کنار چندی دیگر از باغ‌های ایرانی در فهرست میراث جهانی یونسکو در ایران ثبت شده است.
- آدرس: استان خراسان جنوبی، شهر بیرجند، انتهای خیابان معلم، میدان موزه
- ساعت بازدید: شنبه تا پنج‌شنبه از ساعت ۷:۳۰ صبح الی ۲:۳۰ ظهر و ۴ بعدازظهر تا ۹ شب
- هزینه ورودی: ورود به باغ رایگان
محله چهار درخت | تاریخی ترین محله در شهر بیرجند
یکی دیگر از دیدنی های بیرجند، قدیمی‌ترین محله آن، یعنی محله چهار درخت است. این محله قدیمی که در میان بیرجندی‌ها بهعنوان نقطه مرکزی شهر شناخته می‌شود، منبعی غنی از آثار تاریخی ارزشمند است.
در این محله که قدم بگذارید، می‌توانید تعداد بی‌شماری از مساجد، آب‌انبارها و حمام‌های قدیمی را مشاهده کنید. حکمت نام‌گذاری این محله هم به ۴ درخت نارونی بازمی‌گردد که در گذشته، ۴ طرف این میدان را احاطه کرده بودند.
- آدرس: استان خراسان جنوبی، شهر بیرجند، خیابان شهید مطهری، محله چهار درخت
مسجد چهار درخت | یادگاری از دوران صفویه
یکی از آثار چشمگیری که در محله قدیمی چهار درخت به چشم می‌خورد، مسجد جامع بیرجند یا مسجد چهار درخت است. این بنای قدیمی که شامل دو محراب با شبستان‌های ستون‌دار می‌شود، یادگاری از دوران صفویه است. دو در ورودی برای این مسجد تعبیه شده است که اولی به صحن آن و دومی به شبستان راه پیدا می‌کند. جالب است بدانید که نمای این دو در ورودی با هم متفاوت هستند. اولی از نمای آجرکاری ساده و بی‌آلایش و دومی از نمایی با تزیینات فرمالیستی برخوردار است.
در توضیح فلسفه و چرایی وجود دو محراب هم باید بگوییم نیمی از مردم بیرجند، اهل تسنن و نیمی دیگر شیعه هستند. به همین جهت هم دو محراب در این مسجد وجود دارند که یکی از آن‌ها برای اهل تسنن و دیگری برای شیعه است.
- آدرس: استان خراسان جنوبی، شهر بیرجند، خیابان شهید مطهری، محله چهار درخت
بند عمرشاه | از دلچسب ترین دیدنی های بیرجند
بند عمرشاه یا بند امیرشاه از دیگر جاهای دیدنی بیرجند است که در فاصله ۲ کیلومتری این شهر قرار دارد. قدمت این بند تاریخی به دوران قاجار و دوره پادشاهی امیر شوکت‌الملوک بازمی‌گردد. هدف از تاسیس بند هم مهار سیلاب و ذخیره آب بوده است. بند عمرشاه با ارتفاعی حدود ۱۳ متر و طولی به‌اندازه ۲۷ متر از مصالحی همچون آجر، ملات ساروج و سنگ ساخته شده است.
- آدرس: استان خراسان جنوبی، واقع در ۲ کیلومتری جنوب‌غربی شهر بیرجند
ارگ بهارستان | شکوهی از تاریخ ادوار گذشته
از دیگر دیدنی های بیرجند که در حال حاضر، یک ویرانه از آن بر جای مانده است، ارگ بهارستان است. این ارگ از آثار تاریخی ارزشمند دوران افشاریه محسوب می‌شود که در روزگاران قدیم بهعنوان باشکوه‌ترین باغ ایرانی شناخته می‌شد. تزیینات بیرونی ارگ بهارستان، شباهت زیادی به نمای آجری ارگ کریم‌خان زند در شیراز دارد. شاید بتوان دلیل این شباهت را اقامت کوتاه‌مدت لطفعلی‌خان زند و همراهان او در این ارگ بعد از پناهندگی به آن دانست.
- آدرس: استان خراسان جنوبی، شهر بیرجند، خیابان منتظری، محدوده کوچه پست قدیم
بنای تاریخی خواجه خضر | از معروف ترین جاذبه های گردشگری بیرجند
یکی از جاهای دیدنی بیرجند که باید آن را یک اثر تاریخی ارزشمند تلقی کرد، بنای تاریخی خواجه خضر است. این بنای تاریخی، نمایی بسیار ساده اما دلنشین دارد. دیوارهای آجری و سقف گنبدی با طاق‌نماهای قرینه و مقرنس‌کاری‌های هنرمندانه این بنا، روایتگر داستان‌های تاریخی از دوران قاجار است. در میان اهالی بیرجند، بنای خواجه خضر مقدس‌ترین مکان برای اجرای مراسم تدفین و ادای نماز میت است. دلیل این امر هم آرامگاه‌های بسیاری بوده که در زمان احداث این بنا در اطراف بنای خواجه خضر یافت شده است.
اگر قصد بازدید از بنای ارزشمند و دینی خواجه خضر را داشتید، کافی است از مردمان این شهر، آدرس کوچه پست قدیم بیرجند را جویا شوید. از آنجایی که این بنا در طول تاریخ از آسیب حوادث و بلاها ایمن بوده، زیبایی و اصالت واقعی خود را از ۱۰۰ سال پیش همچنان حفظ کرده است.
- آدرس: استان خراسان جنوبی، شهر بیرجند، خیابان شهید منتظری
آبشار گیوک | چشم اندازی واقعی از طبیعت زیبا
وجود آبشارهای متنوع، آن هم در دل کویر، پدیده‌ای ناشناخته و دور از ذهن است! بیرجند کویری دلچسب و در عین حال، عجیب‌وغریب است که با جاذبه‌های تفریحی متنوعش، هر لحظه گردشگران را غافلگیر می‌کند. یکی از این جاذبه‌ها، آبشار گیوک است که آن را می‌توان منشا پیدایش باغ‌های بسیار زیبا و چشم‌نواز توت، زرشک، انگور و بادام دانست. اگرچه احداث سد گیوک کمی از زیبایی و جذابیت این آبشار کاسته است؛ بااین‌حال، هنوز هم از آن می‌توان بهعنوان بهترین و خنک‌ترین جاذبه تفریحی بیرجند یاد کرد.
- آدرس: استان خراسان جنوبی، واقع در ۵ کیلومتری جاده بیرجند به سمت کرمان، نزدیک روستای گیوک
بند دره | سدی فیروزه ای در قلب کوهستان
در بسیاری از آثار و بناهای تاریخی شهر بیرجند، می‌توان ردپایی از امیر شوکت‌الملوک، پادشاه دوره زندیه یافت. بند دره نیز یکی از بهترین جاهای دیدنی بیرجند است که به دستور همین پادشاه خوش‌ذوق احداث شد. این بند که عنوان قدیمی‌ترین سد بیرجند را دارد، در دل یک کوهستان واقع شده است. دلیل زیبایی بی‌حدوحصر آن هم وجود همین کوهستان‌هایی است که همچون نگهبان، دورتادور سد را احاطه کرده‌اند.
بند دره یکی از اصلی‌ترین تفرجگاه‌های بیرجندی‌ها در روزهای آخر هفته است. بنابراین، اگر خوش‌شانس باشید، می‌توانید ضمن آب‌تنی‌کردن در آب این سد، فرصت هم‌صحبتی با مردمان خونگرم این شهر را پیدا کنید.
- آدرس: استان خراسان جنوبی، ۲ کیلومتری شهر بیرجند، در مجاورت با رشته‌کوه‌های باقران
باغ امیرآباد | از بهترین جاهای سرسبز بیرجند
اگر به آمار سدها و چشمه‌های شهر بیرجند نگاهی بیندازیم، می‌بینیم که وجود این همه باغ سرسبز و باطراوت در دل کویر خراسان، چندان دور از ذهن نیست. یکی از بهترین این باغ‌ها، باغ امیرآباد است که در ۵ کیلومتری ضلع غربی شهر بیرجند قرار دارد. در تزیینات قدیمی و کنده‌کاری‌های برجسته حک‌شده روی پیکره این باغ، می‌توان به‌خوبی هنر اصیل ایرانی را مشاهده کرد.
قدمت باغ امیرآباد به دوره قاجار و به شخصی به نام امیرمعصوم‌خان شیبانی می‌رسد. بعد از نزول سلطنت امیرمعصوم‌خان، باغ امیرآباد هم شکوه و جلال خود را تا مدت‌ها از دست داد. در نهایت، این باغ به دست میراث فرهنگی دوباره احیا شد و جلوه‌ای تازه و بدیع به خود گرفت. در حال حاضر، باغ امیرآباد شامل ۳ بخش سفره‌خانه و رستوران سنتی، موزه و کتابخانه می‌شود که تماشای هر قسمت آن، برای گردشگران جذابیت خاص خودش را دارد.
- آدرس: استان خراسان جنوبی، واقع در ۵ کیلومتری غرب شهر بیرجند
مدرسه شوکتیه | نماد اصالت فرهنگ و تمدن ایرانی
دیدنی های بیرجند که عطر‌و‌بوی تاریخ را به خود گرفته‌اند، کم نیستند. مدرسه شوکتیه یکی از بهترین این دیدنی‌هاست که آن را می‌توان به‌نوعی هم‌ردیف مدرسه دارالفنون تهران دانست. این مدرسه در ابتدا با کاربری یک حسینیه در سال ۱۳۰۸ احداث شد. اما بعد از برچیده‌شدن مکتب‌‌خانه‌ها و تاسیس دارالفنون، این حسینیه به یک مدرسه تغییر کاربری داد.
بخش عمده این مدرسه را حیاط فرش‌شده با آجر و حوض چند‌ضلعی موجود در وسط آن تشکیل می‌دهد. دورتادور این حیاط را هم ایوان‌ها و حجره‌هایی احاطه کرده است که با آجرکاری‌های بسیار زیبا و مقرنس‌های گچ‌بری تزیین شده‌اند. پیشنهاد می‌کنیم اگر به بیرجند سفر کردید، بازدید از این شاهکار معماری را در صدر اولویت‌های گردشگری خود قرار دهید.
- آدرس: استان خراسان جنوبی، شهر بیرجند، میدان شهدا، خیابان خاکی
- ساعت بازدید: همه‌روزه از ساعت ۹ صبح تا ۱ ظهر و ۳ بعدازظهر الی ۷ شب
قلعه فورگ | از تاریخی ترین جاذبه های بیرجند
از دیگر جاهای دیدنی بیرجند، قلعه فورگ است که در روستایی ییلاقی با همین نام قرار دارد. این قلعه بعد از الموت، از مهمترین مقرهای اسماعیلیان برای آموزش و تعلیم نیروهای نظامی بوده است. به بخش‌های داخلی این قلعه که قدم بگذارید، چیزی جز ویرانی و تخریب را مشاهده نخواهید کرد. در عین حال، نمای بیرونی قلعه فورگ با دیوارهای بلند خشتی‌اش همچنان سالم و دست‌نخورده باقی مانده است.
- آدرس: استان خراسان جنوبی، شرق شهر بیرجند، شهرستان درمیان، روستای فورگ
برج چشمه مولید | از خنک ترین دیدنی های بیرجند
روستای چشمه مولید یکی از بهترین جاهای دیدنی بیرجند با جاذبه‌های تاریخی و گردشگری فراوان است. از بهترین این جاذبه‌ها، برج چشمه مولید است که تاریخ احداث آن به دوره شاهان صفوی بازمی‌گردد. برای تاریخ‌دوستان نکته‌سنج، تماشای جزئیات این برج می‌تواند دلچسب و هیجان‌انگیز باشد.
- آدرس: استان خراسان جنوبی، شهر بیرجند، روستای چشمه مولید
آبشار چهارده | لذت طبیعت گردی در بیرجند
در ۴ کیلومتری شهر بیرجند، روستایی تحت عنوان روستای چهارده قرار دارد که صاحب برترین و زیباترین آبشارهای این شهر است. مرتفع‌ترین آبشار این روستا، ارتفاعی حدود ۷ متر دارد. تلاقی این آبشار بلند و خروشان با خانه‌های سنتی زیبای این روستا، نمایی دیدنی و تماشایی به این مکان تفریحی بخشیده است. شایان ذکر است که آبشار چهارده، بهترین مکان برای قرارهای روزانه کوهنوردان است. بنابراین، اگر به ورزش کوهنوردی علاقه‌مند هستید، می‌توانید به جرگه کوهنوردان بیرجندی بپیوندید و لذت کوهنوردی کنار آبشار را از نزدیک لمس کنید.
- آدرس: استان خراسان جنوبی، شهر بیرجند، ارتفاعات باقران، روستای چهارده
باغ بهلگرد | شکوهی از معماری اصیل ایرانی
یکی دیگر از بهترین جاهای دیدنی بیرجند که نباید آن را از قلم انداخت، باغ زیبای بهلگرد است. این باغ در ۱۵ کیلومتری شهر بیرجند و در یک کیلومتری روستای بهلگرد قرار دارد. این باغ که می‌توان آن را یکی از عمارت‌های اعیانی بیرجند دانست، یک سکونتگاه ییلاقی و تابستانی در دوره قاجار بوده است.
نکته برجسته باغ بهلگرد که موجب تمایز آن از سایر باغات ایرانی شده، احداث آن روی ۴ ستون آجری و مدور است. این باغ شامل ۲ عمارت، یک اصطبل، ۲ باغ بیرونی و درونی و یک یخدان طبیعی می‌شود که عموما بهترین و جذاب‌ترین بخش آن برای گردشگران، همین یخدان طبیعی‌اش است.
- آدرس: استان خراسان جنوبی، واقع در ۱۵ کیلومتری شرق بیرجند، یک کیلومتری روستای بهلگرد
عمارت کنسولگری انگلیس
یکی دیگر از دیدنی های بیرجند، عمارت کنسولگری انگلیس است که در بخش‌های مختلف آن، می‌توان تلفیقی از معماری اسلامی و فرنگی را مشاهده کرد. این عمارت زیبا و باشکوه در دوران قاجار احداث شد و تا اواخر دوره پهلوی هم کاربری خود را همچنان حفظ کرد. باغ زیبا و باصفای این عمارت، شما را برای لحظاتی هرچند کوتاه، از شلوغی‌ها دور می‌کند.
- آدرس: خراسان جنوبی، شهر بیرجند، روستای منظریه
چشمه آب ترش سربیشه | بهترین جاذبه تفریحی بیرجند
در لابه‌لای آثار تاریخی ارزشمند شهر بیرجند، جاذبه‌های گردشگری بسیار مفرحی دیده می‌شوند که از آن‌ها می‌توان برای رفع خستگی استفاده کرد. یکی از بهترین این جاذبه‌ها، چشمه آب ترش سربیشه است. به این چشمه، آب ترش می‌گویند؛ چرا‌که وجود مقادیر زیادی گاز دی‌اکسید کربن و سیلیس، موجب ترش‌مزگی آب چشمه شده است. آب این چشمه که از دل زمین می‌جوشد، خواص درمانی بی‌شماری برای رفع رماتیسم، مشکلات گوارشی و پوستی و دردهای مفصلی استخوانی دارد. بنابراین، حیف است که تا بیرجند بروید و از موهبت‌های درمانی آب زلال و گوارای چشمه آب ترش بی‌بهره بمانید.
- آدرس: استان خراسان جنوبی، شهر بیرجند، شهرستان سربیشه، روستای آب ترش
عمارت کلاه فرنگی | از بهترین مناطق بیرجند
یکی دیگر از بهترین جاهای دیدنی بیرجند که مانند ستاره‌ای میان ارگ‌های بیرجند می‌درخشد، عمارت کلاه‌فرنگی است. از دور که به این عمارت تاریخی نگاه کنید، در آن می‌توانید نمایی از کلاه فرنگی را بیابید. شاید این موضوع که در معماری عمارت کلاه‌فرنگی از سبک معماری سلطنتی دوران عثمانی بهره برده‌اند، در پیدایش این شباهت بی‌تاثیر نباشد. از طرفی، مورخان آن را به دلیل پلکانی‌بودن بنا با فرم معماری زیگورات برابر می‌دانند.
این عمارت که یادگاری از دوران قاجار است، با نام‌هایی دیگر همچون ارگ حسام‌الدوله، ارگ سرکار و قصر بی‌بی عروس شناخته می‌شود. پیشنهاد می‌کنیم در اولین فرصتی که پیدا کردید، بلیط هواپیما بیرجند را بخرید و خودتان را به تماشای این عمارت زیبای فرنگی مهمان کنید.
- آدرس: استان خراسان جنوبی، شهر بیرجند، خیابان مطهری، استانداری
بازار بیرجند | مکانی برای کاوش در اندیشه مردمان این شهر
بازارهای قدیمی هر شهر، گویای سنت، فرهنگ و اندیشه مردمان آن شهر هستند. بازار قدیمی بیرجند نیز با تنوع بسیار زیادی که در ارائه محصولات مختلف دارد، از این قاعده مستثنی نیست. این بازار قدیمی که یادگاری از دوران صفویه است، بهترین مکان برای خرید سوغات محلی شهر بیرجند به‌شمار می‌رود.
- آدرس: استان خراسان جنوبی، شهر بیرجند، خیابان جمهوری
پارک جنگلی بیرجند | از دلچسب ترین جاهای سرسبز بیرجند
از بهترین تفرجگاه‌های شهر بیرجند که در میان بومیان، شهرت و محبوبیت خاصی دارد، پارک جنگلی این شهر است. تقریبا هر پنج‌شنبه-جمعه، خانواده‌های زیادی بساط پیک‌نیک را در این پارک سرسبز و باصفا به‌پا می‌کنند. از بخش‌های مهم این پارک، می‌توان به مسیرهایی برای پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری و اسکیت اشاره کرد.
- آدرس: استان خراسان جنوبی، شهر بیرجند، بلوار صنعت و معدن
خانه اعتمادی نیا | اثری ماندگار از دوران قاجار
شاید بهترین جاهایی که در آن‌ها، می‌توان در شیوه و سبک زندگی مردمان قدیم سرک کشید، خانه‌های قدیمی هستند. خانه اعتمادی‌نیا نیز یکی از بهترین و قدیمی‌ترین این خانه‌هاست که به دلیل معماری منحصربه‌فردش، می‌توان آن را یکی از جالب‌ترین دیدنی های بیرجند دانست.
نکته برجسته در معماری این خانه با دیوارهای بلند، دید نداشتن آن به خانه‌های مجاور است. ضمن اینکه خانه‌های مجاور هم به اندرونی این عمارت هیچ‌گونه اشرافی نداشته‌اند. این موضوع از این نظر موجب حیرت گردشگران و بازدیدکنندگان می‌شود که دیوارهای خانه اعتمادی‌نیا، بسیار بلند و مرتفع هستند.
خانه اعتمادی‌نیا دارای دو در ورودی در ضلع غربی و شرقی ساختمان است که با ورود به هر یک، وارد راهرویی می‌شوید. اگر در این راهرو کمی مکث کنید، می‌توانید دورنمایی کامل از حیاط این خانه را مقابل چشمان خود ببینید. اطراف حیاط را هم اتاق‌هایی با نمایی آجری احاطه کرده‌اند که از هر یک به‌منظور خاصی استفاده می‌شده است. شایان ذکر است که این بنای فاخر و ارزشمند، به شکل پلکانی روی تپه‌ای بلند قرار دارد.
- آدرس: استان خراسان جنوبی، شهر بیرجند، تقاطع خیابان عدل و قدس، خانه اعتمادی‌نیا
باغ و عمارت رحیم آباد | جلوه ای کامل از طبیعت بیرجند
از دیگر باغ‌های مهم بیرجند که می‌توان آن را یکی از بهترین جاهای دیدنی بیرجند در فصل بهار دانست، باغ رحیم‌آباد است. این باغ که منسوب به پادشاهان درباری است، معماری شبیه به تمام باغ‌های درباری این شهر دارد. به‌عبارتی، شامل یک یا چند برج نگهبانی، چند در ورودی، عمارت داخلی، محوطه بیرونی و یک اصطبل می‌شود. اگرچه این نوع معماری در تمام باغ‌های شهر بیرجند به یک نوع اجرا و پیاده‌سازی شده؛ اما این موضوع، چیزی از هیجان و لذت تماشای دوباره آن کم نکرده است.
- آدرس: استان خراسان جنوبی، شهر بیرجند، خیابان پاسداران
- ساعت بازدید: شنبه تا پنج‌شنبه از ساعت ۹ صبح الی ۷ شب
آرامگاه حکیم نزاری
از مشاهیر به‌نام و خوش‌آوازه بیرجند، سعد‌الدین نزاری قهستانی ملقب به حکیم نزاری است. حکیم نزاری را شاعر معروف قرن هفتم هجری می‌دانند که آثاری بس ارزنده همچون سفرنامه و ادب‌نامه از خود بر جای گذاشته است. آرامگاه این شاعر به‌نام در بافت سنتی شهر و در سال ۶۹۸ هجری در دوره ایلخانان احداث شده است.
- آدرس: استان خراسان جنوبی، شهر بیرجند، ابتدای خیابان حکیم نزاری، کنار میدان شهدا
باغ شوکت آباد | از خاطره انگیزترین جاهای دیدنی بیرجند
یکی از ویژگی‌های برجسته بیرجند بهعنوان شهری کاملا تاریخی، این است که بخش زیادی از این شهر را باغاتی تشکیل داده‌اند که هر کدام از آن‌ها، روایت‌هایی شنیدنی از شاهان گذشته در خود دارند. یکی از وسیع‌ترین این باغات هم باغ شوکت‌آباد است که در همسایگی با زاهدان و در ۱۰ کیلومتری شهر بیرجند قرار دارد.
این باغ در دوره قاجار بهعنوان اقامتگاهی ییلاقی برای شخص امیراسماعیلخان شوکت‌الملک بوده است. باغ شوکت‌آباد بعد از امیراسماعیلخان، دست‌به‌دست چرخید تا در نهایت، توسط اسدالله علم وقف شد. از بخش‌های مختلف این باغ، می‌توان به حوض‌خانه، برج‌های نگهبانی، عمارت اندرونی، فضای سرسبز بیرونی، اصطبل و یخچال اشاره کرد. در بازدید از جاهای دیدنی بیرجند، باغ شوکت‌آباد بهترین جاذبه‌ای است که در آن، می‌توانید یک دل سیر به تماشای طبیعت سرسبز و بانشاط این شهر بنشینید.
- آدرس: استان خراسان جنوبی، واقع در ۱۰ کیلومتری شرق شهر بیرجند، روستای شوکت‌آباد
قلعه بیرجند | تاریخی ترین اثر در فهرست جاهای دیدنی بیرجند
هسته روایت‌های تاریخی قرون قبل را می‌توان جنگ دو سلطنت با هم دانست. بهترین مصداق این روایت هم قلعه‌هایی هستند که در گوشه‌گوشه شهرهای تاریخی مانند بیرجند به چشم می‌خورند. یکی از قدیمی‌ترین این قلعه‌ها، قلعه بیرجند است که تاریخ احداث آن به دوران صفویه بازمی‌گردد. بر بلندترین نقطه از این قلعه که بایستید، می‌توانید نمایی کامل از بافت قدیمی و جدید شهر را مشاهده کنید.
قلعه بیرجند که به‌حق یکی از بهترین جاهای دیدنی بیرجند هم محسوب می‌شود، محل اصلی سکونت نگهبانانی بوده است که رسالت مهم خود را در مراقبت و محافظت از امنیت مردم و رساندن خبر به شاهان می‌دانستند. به همین منظور هم در ۴ طرف این قلعه، برج‌هایی با روزنه‌های کوچک می‌ساختند تا بتوانند از درون آن دید‌بانی کنند. بخش جذاب این قلعه، راهروهایی زیرزمینی هستند که شاهان هنگام حمله دشمن، می‌توانستند از طریق آن‌ها به داخل قلعه راه پیدا کنند.
- آدرس: استان خراسان جنوبی، شهر بیرجند، خیابان جمهوری، نزدیک به میدان امام حسین
موزه های شهر بیرجند
یکی دیگر از بهترین جاهای دیدنی بیرجند که در آن‌ها می‌توان با فرهنگ، اندیشه و تفکر مردمان گذشته به‌خوبی آشنا شد، موزه‌ها هستند. خوشبختانه بیرجند در مقایسه با سایر شهرهای تاریخی، غنی‌ترین موزه‌ها را در دل خود جای داده است. ادامه مطلب را دنبال کنید تا با معروف‌ترین این موزه‌ها بیشتر آشنا شوید.
موزه مردم شناسی
موزه مردم‌شناسی بیرجند همان‌طور که از نام آن پیداست، بهترین مکان برای آشنایی با نوع معیشت، حرفه، شغل و آداب‌ورسوم مردمان جنوب خراسان در روزگار قدیم است. خیلی از رسومی که در این موزه به‌وسیله مانکن‌ها به نمایش درآمده است، تقریبا در عصر حاضر منسوخ و ناپدید شده‌اند. غرفه سفالگری، کفاشی، عطاری، آهنگری، سبدبافی و مراسم عروسی از بخش‌های مختلف این موزه هستند.
- آدرس: استان خراسان جنوبی، شهر بیرجند، خیابان معلم، میدان موزه، مجموعه باغ و عمارت اکبریه
- ساعت بازدید: هر روز هفته به‌جز دوشنبه‌ها و جمعه صبح از ساعت ۷:۳۰ صبح تا ۲:۳۰ بعدازظهر و ۴ بعدازظهر تا ۷ شب
- هزینه ورودی: برای گردشگران ایرانی ۴۰۰۰ تومان و برای گردشگران خارجی ۳۰۰۰۰ تومان
موزه میراث پهلوانی
تماشای ورزش‌های باستانی، آن هم در دوره‌ای که کمتر از آن‌ها یاد می‌شود، لطف خاص خودش را دارد. در موزه میراث پهلوانی که یکی از جذاب‌ترین جاهای دیدنی بیرجند است، می‌توانید از فرصت رویارویی با میراث پهلوانان دوران قدیم بهره‌مند شوید. این موزه که در اصل، زورخانه‌ای تحت عنوان زورخانه لوب‌اند بوده است، مکانی برای تماشای مسابقات زورخانه‌ای محسوب می‌شود.
- آدرس: استان خراسان جنوبی، شهر بیرجند، خیابان مطهری، مطهری ۳
- ساعت بازدید: هر روز هفته به‌جز دوشنبه‌ها و جمعه صبح از ساعت ۷:۳۰ صبح تا ۲:۳۰ بعدازظهر و ۴ بعدازظهر تا ۷ شب
- هزینه ورودی: برای گردشگران ایرانی ۴۰۰۰ تومان و برای گردشگران خارجی ۳۰۰۰۰ تومان
موزه مشاهیر و مفاخر ملی بیرجند
از دیگر دیدنی های بیرجند در بخش موزه‌ها، موزه مشاهیر و مفاخر ملی این شهر است. این موزه در دل خانه‌ای تاریخی تحت عنوان خانه پردلی در سال ۱۳۸۲ احداث شد. هدف از تاسیس این بنا، آشنایی مردم با زندگی‌نامه و آثار علمی و ادبی مفاخر بزرگ کشور بود. شما نیز اگر به ادبیات این مرزو‌بوم علاقه‌مند هستید، با گشت‌وگذار در این موزه، می‌توانید دانستی‌های ارزشمندی را به خزانه علمی خود اضافه کنید.
- آدرس: خراسان جنوبی، شهر بیرجند، واقع در خیابان منتظری، در مجاورت با مسجد خضرعلی، خانه پردلی
- ساعت بازدید: هر روز هفته به‌جز دوشنبه‌ها و جمعه صبح از ساعت ۷:۳۰ صبح تا ۲:۳۰ بعدازظهر و ۴ بعدازظهر تا ۷ شب
- هزینه ورودی: برای گردشگران ایرانی ۴۰۰۰ تومان و برای گردشگران خارجی ۳۰۰۰۰ تومان
موزه حیات وحش
دیدن گونه‌های جانوری خاص یک منطقه، برای کسانی که میانه خوبی با حیوانات دارند، می‌تواند هیجان‌انگیز باشد. در موزه حیات‌وحش بیرجند، این فرصت برای تمام گردشگران فراهم شده است تا از نزدیک شاهد گونه‌های جانوری خاص بومی و غیر بومی این منطقه باشند. این موزه ابتدا در باغ شوکت‌آباد راه‌اندازی شد؛ اما در سال ۱۳۸۷ به باغ اکبریه انتقال پیدا کرد.
- آدرس: استان خراسان جنوبی، شهر بیرجند، خیابان معلم، میدان موزه، مجموعه باغ و عمارت اکبریه
- ساعت بازدید: هر روز هفته به‌جز دوشنبه‌ها و جمعه صبح از ساعت ۷:۳۰ صبح تا ۲:۳۰ بعدازظهر و ۴ بعدازظهر تا ۷ شب
- هزینه ورودی: برای گردشگران ایرانی ۴۰۰۰ تومان و برای گردشگران خارجی ۳۰۰۰۰ تومان
غار چهل چاه | رعب انگیزترین غار در میان جاهای دیدنی بیرجند
یکی از ترسناک‌ترین جاهای دیدنی بیرجند، غار چهل چاه است که حدود ۱۴۰۰ سال قدمت دارد. بیشترین عاملی که در این غار، موجب رعب و وحشت گردشگران می‌شود، بقایای به‌جامانده از آدم‌هایی است که روزگاری به این غار پناهنده شده‌اند؛ اما به هر دلیلی، جان سالم به‌در نبرده‌اند! اگر دل‌وجرئت بازدید از این غار را در خود یافتید، بدون تجهیزات لازم و بدون راهنما وارد آن نشوید.
- آدرس: استان خراسان جنوبی، سربیشه، دهستان نهارجان، بخش مود، روستای چنشت
مسجد جامع هندوالان | از جاذبه های مذهبی بیرجند
یکی دیگر از بهترین جاهای دیدنی بیرجند که آن را می‌توان باشکوه‌ترین بنای مذهبی تاریخی خراسان جنوبی دانست، مسجد جامع هندوالان است. آنچه موجب تمایز این مسجد از سایر مساجد قدیمی شده، تزیینات بسیار ظریف و زیبایی است که در معماری این مسجد به کار رفته است.
از مهمترین بخش‌های این مسجد، می‌توان به شبستان ستون‌دار، محراب، سردر ورودی و صحن گنبدخانه اشاره کرد. وجود کتیبه‌هایی قدیمی با خط کوفی در این مسجد نیز از دیگر دلایل ارزشمندی این بنای تاریخی است.
- آدرس: استان خراسان جنوبی، شهرستان درمیان، روستای هندوالان
روستای ماخونیک | از عجیب ترین روستاهای گردشگری بیرجند
اگر از هر گردشگری که قدم در شهر کویری بیرجند گذاشته است، عجیب‌ترین دیدنی این شهر را جویا شوید، به احتمال بسیار زیاد از روستای ماخونیک نام می‌برد. مهمترین جاذبه این روستا خانه‌هایی با ابعاد بسیار کوچک است. از همین رو هم به آن روستای آدم‌کوتوله‌ها یا سرزمین لی‌لی پوت‌ها می‌گویند!
بخش دیگری از جذابیت این روستا، ریشه در فرهنگ و آداب‌ورسوم خاص مردمان محلی این منطقه دارد. شاید دلیل منسوخ‌نشدن این رسوم عجیب‌وغریب، دورافتادگی و انزوای روستا از شهر باشد. سنگ سیاه یا سنگ‌نگاره، برج گل انجیر، بنای برج و قلعه، منزل سرگردونی و نادر مرده از دیگر جاذبه‌های توریستی این روستای شگفت‌انگیز هستند.
- آدرس: استان خراسان جنوبی، سربیشه، دهستان درح، بخش مرکزی، روستای ماخونیک
جاذبه های گردشگری روستای خراشاد بیرجند
فهرست جاهای دیدنی بیرجند را با معرفی روستای خراشاد آن به پایان می‌بریم. این روستا که قدمتی دیرینه دارد، بهعنوان مکانی خوش‌آب‌وهوا و سرسبز میان اهالی بیرجند شناخته می‌شود. نشاط و سرسبزی این روستا به‌قدری زیاد است که به آن، لقب طرقبه بیرجند را داده‌اند.
از جاذبه‌های مهم این روستا، می‌توان به قلعه، قبرستان زرتشتیان، برج، آسیاب بادی و حمام قدیمی اشاره کرد. اگر عازم این روستای باصفا و زیبا شدید، می‌توانید از اقامتگاه‌های بوم‌گردی آن برای اقامت کوتاه‌مدت خود بهره‌مند شوید. بازدید از کارگاه‌های صنایع دستی این روستا و سروکردن غذاهای محلی آن از جمله خاطرات به‌یادماندنی است که نصیب مهمانان این اقامتگاه‌ها می‌شود.
- آدرس: استان خراسان جنوبی، در فاصله ۲۴ کیلومتری جنوب‌شرقی بیرجند
لذت سفر به بهترین جاهای دیدنی بیرجند
قطعا یکی از بهترین مقاصد گردشگری برای ورق‌زدن تاریخ و سرک‌کشیدن به دوران باستان، شهر کویری بیرجند است. گوشه‌گوشه این شهر، پر است از جاذبه‌های تاریخی فراوانی که تماشای هر کدام از آن‌ها، برای تاریخ‌دوستان لطف و جذابیت خاص خودش را دارد. شما حتی اگر با تاریخ میانه خوبی هم نداشته باشید، همچنان از سفر به جاهای دیدنی بیرجند لذت کامل را خواهید برد؛ شاید این ویژگی را هم بتوان خاصیت شهرهای کویری دانست.
در هر حال، توصیه می‌شود در فهرست مقاصد گردشگری خود، جایی هم برای بازدید از دیدنی های بیرجند خالی بگذارید. این را هم به خاطر داشته باشید که با اقامت در یکی از بهترین هتل های بیرجند مانند هتل جهانگردی، می‌توانید مسیر دسترسی به جاهای دیدنی این شهر را کوتاه‌تر و آسان‌تر کنید. تجربه شما از سفر به بیرجند چیست؟ آن را در قسمت نظرات برای ما بنویسید.
سوالات متداول درباره جاهای دیدنی بیرجند
بهترین زمان برای سفر به بیرجند چه موقع است؟
از آنجایی که بیرجند آب‌وهوایی خشک و نیمه‌بیابانی دارد، بهترین زمان سفر به این شهر، فصل بهار و پاییز است.
از بهترین هتل‌های شهر بیرجند کدامند؟
هتل بزرگ کوهستان بیرجند، هتل سپهر، هتل مقدم، هتل جهانگردی، هتل قائم و…
بهترین روش برای خرید بلیط هواپیما بیرجند کدام است؟
با فلای تودی، می‌توانید ارزان‌ترین و بهترین بلیط هواپیمای بیرجند به سایر شهرهای ایران یا بالعکس را خریداری کنید.
