آیا می‌دانستید دومین قله بلند ایران بعد از دماوند، در دل البرز مرکزی قرار دارد؟ علم‌کوه با دیواره‌های سنگی باشکوه و چشم‌اندازهای حیرت‌انگیز، به «آلپ ایران» شهرت یافته است. اما علم‌کوه کجاست؟ چه زمانی برای صعود مناسب‌تر است؟ و اصلا چه مسیرهایی شما را به این قله رؤیایی می‌رسانند؟ اگر به طبیعت‌گردی، کوهنوردی یا حتی تماشای مناظر ناب علاقه دارید، این مقاله برای شماست. در ادامه مجله گردشگری فلای تودی همراه شوید تا همه چیز را درباره موقعیت، مسیرهای دسترسی، آب‌وهوا، بهترین فصل سفر و دیدنی‌های اطراف علم‌کوه بدانید. شاید این بار تصمیم گرفتید با برنامه‌ریزی یک سفر به مازندران، از نزدیک این قله باشکوه را تجربه کنید.
علم کوه کجاست؟
علم‌کوه در منطقه‌ای به نام تخت‌سلیمان در استان مازندران و در نزدیکی شهرستان کلاردشت واقع شده است و به عنوان یکی از جاهای دیدنی مازندران محسوب می‌شود. این قله بخشی از رشته‌کوه البرز مرکزی است و در فاصله‌ای حدود ۲۰ کیلومتری جنوب‌غربی کلاردشت قرار دارد. از شمال، جنگل‌های سرسبز و روستاهای خوش‌آب‌وهوای کلاردشت دیده می‌شود و از جنوب، مناظر طالقان و دشت‌های پراچان گسترده‌اند. این موقعیت جغرافیایی منحصربه‌فرد، باعث شده که علم‌کوه هم‌زمان چشم‌اندازهای جنگلی و کوهستانی را در خود جای دهد؛ ویژگی‌ای که کمتر در کوه‌های دیگر ایران دیده می‌شود.
ارتفاع تقریبی علم‌کوه ۴۸۵۰ متر است و پس از قله دماوند دومین قله بلند کشور محسوب می‌شود. در اطراف آن ده‌ها قله دیگر با ارتفاع بالای ۴۰۰۰ متر قرار دارند، مانند سیاه‌سنگ، تخت‌سلیمان و علم‌چال، که همگی بخشی از مجموعه بزرگ تخت‌سلیمان هستند. همین تراکم قلل مرتفع باعث شده این منطقه در بین کوهنوردان بهشت کوهستانی ایران نام بگیرد.
آنچه بیش از همه علم‌کوه را مشهور کرده، دیواره شمالی آن است. دیواره‌ای از جنس سنگ گرانیت با ارتفاع حدود ۸۰۰ متر که از سخت‌ترین و فنی‌ترین مسیرهای سنگ‌نوردی در خاورمیانه به شمار می‌رود. کوهنوردان اروپایی در دهه ۱۹۳۰ میلادی برای نخستین بار این دیواره را فتح کردند و از آن زمان تاکنون، تیم‌های داخلی و خارجی مسیرهای گوناگونی روی این دیواره بازگشایی کرده‌اند. برای همین، علم‌کوه تنها یک مقصد کوهنوردی ساده نیست، بلکه نماد توانایی فنی و چالش‌های بزرگ در تاریخ کوهنوردی ایران است.
- فاصله تا کلاردشت: ۲۴ کیلومتر
- فاصله علم کوه از ساری: ۲۴۴ کیلومتر
- فاصله علم کوه از تهران: ۱۶۴ کیلومتر
- فاصله علم کوه از چالوس: ۷۲٫۷ کیلومتر
- فاصله تا مرزن آباد: ۵۴ کیلومتر
لوکیشن علم کوه روی نقشه گوگل
قله‌های اطراف علم‌کوه
علم‌کوه علاوه بر جایگاه ویژه‌ای که به‌عنوان دومین قله مرتفع ایران دارد، در میان مجموعه‌ای از قلل چهار هزار متری قرار گرفته است. همین ویژگی باعث شده این منطقه برای کوهنوردان حرفه‌ای جذابیت بیشتری پیدا کند. در ادامه به مهمترین قله‌های اطراف آن اشاره می‌کنیم:
قله علم‌چال
در بخش جنوبی علم‌کوه قله‌ای با نام علم‌چال قرار دارد که ارتفاع آن به حدود ۴۵۰۰ متر می‌رسد. مسیر دسترسی به این قله از طریق گردنه سیاه‌سنگ امکان‌پذیر است. صعود به علم‌چال به دلیل شرایط فنی و ارتفاع زیاد، بیشتر برای کوهنوردان باتجربه مناسب است.
قله سیاه‌سنگ
قله سیاه‌سنگ با ارتفاع تقریبی ۴۳۵۰ متر در شمال‌شرقی علم‌کوه واقع شده است. مسیر آن نیز از گردنه سیاه‌سنگ می‌گذرد و به‌عنوان یکی از راه‌های مهم صعود به علم‌کوه مورد استفاده قرار می‌گیرد. ویژگی‌های صخره‌ای و سختی‌های مسیر، این قله را به مقصدی چالش‌برانگیز تبدیل کرده است.
قله تخت‌سلیمان
در جنوب‌غربی علم‌کوه، قله‌ای با نام تخت‌سلیمان قرار گرفته که ارتفاعی نزدیک به ۴۲۰۰ متر دارد. مسیر دستیابی به این قله از گردنه تخت‌سلیمان می‌گذرد. صعود به آن به آمادگی جسمانی بالا و توانایی فنی نیاز دارد و معمولاً در برنامه‌های چندروزه کوهنوردی گنجانده می‌شود.
مسیر دسترسی به علم کوه
برای رسیدن به علم‌کوه چند مسیر وجود دارد، اما شناخته‌شده‌ترین آن از طریق کلاردشت و رودبارک است. مسیر معمول از تهران به سمت جاده چالوس آغاز می‌شود و پس از حدود ۴ تا ۵ ساعت رانندگی به کلاردشت می‌رسید. از آنجا مسیر جاده‌ای به سمت رودبارک ادامه دارد که به‌عنوان پایگاه اصلی کوهنوردان شناخته می‌شود. در رودبارک امکاناتی مانند خانه کوهنورد، اقامتگاه محلی و فروشگاه‌های کوچک وجود دارد. از این نقطه به بعد، مسیر کوهپیمایی آغاز می‌شود.
یکی از اصلی‌ترین راه‌ها عبور از جاده خاکی رودبارک به سمت ونداربن است. ونداربن آخرین روستای مسکونی مسیر و محل آغاز کوهپیمایی است. از ونداربن باید از تنگه گلو عبور کنید که با جریان رودخانه و چشم‌اندازهای سرسبز، شروعی هیجان‌انگیز برای سفر محسوب می‌شود. سپس به دشت حصارچال می‌رسید که در ارتفاع حدود ۳۸۰۰ متری قرار دارد و محل مناسبی برای کمپ و استراحت است. اکثر کوهنوردان یک شب را در حصارچال سپری می‌کنند تا بدنشان با ارتفاع سازگار شود.
مسیر جنوبی از حصارچال تا قله، ساده‌ترین راه صعود به علم‌کوه است و بیشتر افراد همین مسیر را انتخاب می‌کنند. اما برای کوهنوردان حرفه‌ای مسیرهای شمالی مانند گرده آلمان‌ها یا دیواره شمالی جذابیت بیشتری دارد. لازم به ذکر است که مسیرهای شمالی نیازمند تجهیزات تخصصی سنگ‌نوردی، طناب و تیم باتجربه است.
آب و هوای علم کوه
یکی از مهمترین عواملی که در صعود به علم‌کوه باید در نظر گرفت، شرایط آب‌وهوایی است. این قله به دلیل ارتفاع زیاد و موقعیت جغرافیایی خاص، آب‌وهوای بسیار متغیر و گاه غیرقابل‌پیش‌بینی دارد. حتی در روزهای تابستان، دما در نزدیکی قله می‌تواند به زیر صفر برسد و بادهای شدید و کولاک‌های ناگهانی صعودکنندگان را غافلگیر کند. بارش برف در ارتفاعات بالاتر از ۴۰۰۰ متر در همه فصل‌های سال مشاهده می‌شود و همین موضوع دشواری مسیر را افزایش می‌دهد.
زمستان‌های علم‌کوه بسیار سخت و طولانی هستند. بارش برف سنگین، یخ‌زدگی مسیرها و طوفان‌های مکرر شرایطی ایجاد می‌کنند که حتی کوهنوردان حرفه‌ای نیز کمتر در این فصل اقدام به صعود می‌کنند. به همین دلیل بیشتر صعودها در فصل تابستان و اوایل پاییز انجام می‌شود. در بهار نیز به دلیل ذوب برف‌ها، احتمال ریزش بهمن و جاری شدن آب در مسیرها بالاست.
یکی دیگر از ویژگی‌های جوی علم‌کوه مه‌های غلیظ و ناگهانی است. این پدیده می‌تواند دید کوهنوردان را به‌شدت محدود کند و خطر گم‌کردن مسیر را افزایش دهد. به همین دلیل توصیه می‌شود همواره از جی‌پی‌اس یا راهنمای محلی استفاده شود. به‌طور کلی، اگر قصد صعود دارید باید شرایط هواشناسی را به‌دقت بررسی کنید و تجهیزات مناسب مانند لباس ضدباد، دستکش، عینک و کفش‌های ضدآب همراه داشته باشید. بی‌توجهی به شرایط آب‌وهوایی یکی از مهمترین دلایل بروز حوادث در علم‌کوه است.
بهترین زمان سفر به علم کوه
اگر قصد صعود یا طبیعت‌گردی در اطراف علم‌کوه را دارید، ماه‌های تیر تا شهریور بهترین زمان سفر هستند. در این بازه، شرایط جوی پایدارتر است و خطر بارش‌های شدید کمتر می‌شود. مسیر جنوبی حصارچال در این فصل ایمن‌تر و مناسب‌تر است. البته کوهنوردان حرفه‌ای گاهی در زمستان نیز اقدام به صعود می‌کنند، اما این کار نیازمند تجربه، تجهیزات پیشرفته و تیم پشتیبان است. برای گردشگران عادی، تابستان بهترین فرصت برای لذت بردن از زیبایی‌های این منطقه است.
جاهای دیدنی اطراف علم کوه
اطراف علم‌کوه سرشار از جاذبه‌های طبیعی و گردشگری است که در ادامه با مهمترین جاذبه‌ها آشنا می‌شوید.
دشت حصارچال | پایگاه اصلی صعود به علم‌کوه
دشت حصارچال یکی از زیباترین دشت‌های مرتفع ایران است که در ارتفاع حدود ۳۸۰۰ متری قرار دارد و به‌عنوان اصلی‌ترین کمپ کوهنوردان برای صعود به علم‌کوه شناخته می‌شود. این دشت پهناور در فصل تابستان پوشیده از گل‌های رنگارنگ می‌شود و مناظری تماشایی به وجود می‌آورد.
وجود چشمه‌های پرآب و چراگاه‌های طبیعی، حصارچال را به مکانی دلپذیر برای طبیعت‌گردی تبدیل کرده است. بسیاری از کوهنوردان یک شب را در این دشت کمپ می‌زنند تا بدنشان به ارتفاع عادت کند. حتی اگر قصد صعود به قله را نداشته باشید، بازدید از دشت حصارچال به‌خاطر چشم‌اندازهای بی‌نظیرش تجربه‌ای فراموش‌نشدنی خواهد بود.
کلاردشت | بهشت گمشده مازندران
کلاردشت شهری خوش‌آب‌وهوا در نزدیکی علم‌کوه است که به دلیل طبیعت بکر و مناظر کوهستانی‌اش به «بهشت گمشده مازندران» شهرت دارد. این منطقه مملو از جنگل‌های هیرکانی، باغ‌های سرسبز و ییلاق‌های دل‌انگیز است. دریاچه ولشت، جنگل‌های مازیچال و روستاهای کوچک اطراف، از محبوب‌ترین جاذبه‌های کلاردشت هستند.
بسیاری از گردشگرانی که برای صعود به علم‌کوه سفر می‌کنند، ابتدا چند روزی را در کلاردشت سپری می‌کنند تا از هوای خنک و مناظر چشم‌نواز آن لذت ببرند. کلاردشت نه‌تنها در تابستان مقصدی محبوب است، بلکه در پاییز و زمستان نیز جلوه‌ای تماشایی دارد.
فاصله تا کلاردشت: ۲۷ کیلومتر
قله تخت‌سلیمان | همسایه باشکوه علم‌کوه
قله تخت‌سلیمان با ارتفاعی حدود ۴۲۰۰ متر در جنوب‌غربی علم‌کوه قرار دارد و بخشی از مجموعه کوهستانی تخت‌سلیمان است. این قله به‌دلیل چشم‌اندازهای وسیع و مسیرهای متنوع، مقصدی محبوب برای کوهنوردان حرفه‌ای است. دسترسی به آن از طریق گردنه تخت‌سلیمان امکان‌پذیر است و نیاز به آمادگی جسمانی و تجربه بالایی دارد. بسیاری از برنامه‌های چندروزه کوهنوردی در منطقه علم‌کوه شامل صعود به تخت‌سلیمان نیز می‌شوند. از فراز این قله، چشم‌انداز علم‌کوه و دیگر قلل چهار هزار متری اطراف، تصویری بی‌نظیر از شکوه البرز مرکزی را پیش روی شما قرار می‌دهد.
نکات مهم برای سفر به علم کوه
سفر به علم‌کوه نیازمند آمادگی، برنامه‌ریزی و رعایت اصول ایمنی است.
- نخستین نکته انتخاب مسیر مناسب بر اساس توانایی و تجربه شماست. اگر تازه‌کار هستید، بهتر است مسیر جنوبی از حصارچال را انتخاب کنید. مسیرهای شمالی مانند گرده آلمان‌ها یا دیواره شمالی تنها برای کوهنوردان حرفه‌ای توصیه می‌شود.
- دومین نکته، تجهیزات است. حتی در تابستان، علم‌کوه آب‌وهوای سرد و متغیری دارد. بنابراین همراه داشتن کفش کوهنوردی مناسب، لباس گرم و ضدباد، کیسه‌خواب، چادر، عینک آفتابی و کرم ضدآفتاب ضروری است. اگر قصد صعود از مسیرهای فنی را دارید، طناب، کلاه ایمنی، کارابین و ابزار حمایت حتما باید همراه داشته باشید.
- نکته دیگر توجه به سازگاری با ارتفاع است. شب‌مانی در دشت حصارچال یا پناهگاه سرچال کمک می‌کند بدن به شرایط ارتفاع عادت کند و از بروز علائم ارتفاع‌زدگی جلوگیری شود. همچنین توصیه می‌شود پیش از سفر، وضعیت آب‌وهوا را به‌طور دقیق بررسی کنید. تغییرات ناگهانی جوی در این منطقه بسیار رایج است.
- همراه داشتن یک راهنمای محلی یا صعود با تیم‌های باتجربه نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. افزون بر مسائل ایمنی، نباید از حفظ محیط‌زیست غافل شد. جمع‌آوری زباله، اجتناب از آتش‌سوزی‌های غیرضروری و احترام به طبیعت، اصولی است که باید رعایت شوند. در نهایت، بهتر است پیش یا پس از صعود در یکی از اقامتگاه‌ها یا هتل‌های کلاردشت مازندران مستقر شوید تا سفری راحت‌تر و امن‌تر داشته باشید.
قله‌ای فراتر از یک مقصد کوهنوردی
علم‌کوه تنها یک قله مرتفع نیست؛ بلکه نماد شکوه طبیعت ایران و بهشتی برای عاشقان کوه و ماجراجویی است. از مسیرهای ساده تا دیواره‌های فنی، از دشت‌های سرسبز تا یخچال‌های دائمی، همه و همه این منطقه را به مقصدی منحصربه‌فرد بدل کرده است. اگر به دنبال تجربه‌ای متفاوت هستید، علم‌کوه بهترین انتخاب است؛ جایی که هیجان، زیبایی و آرامش در کنار هم جمع شده‌اند.
سوالات متداول درباره علم کوه
ارتفاع علم‌کوه چند متر است؟
علم‌کوه حدود ۴۸۵۰ متر ارتفاع دارد و دومین قله بلند ایران است.
ساده‌ترین مسیر صعود به علم‌کوه کدام است؟
مسیر جنوبی از دشت حصارچال ساده‌ترین و پرطرفدارترین مسیر برای صعود است.
بهترین فصل صعود به علم‌کوه چه زمانی است؟
تابستان، به‌ویژه ماه‌های تیر تا شهریور، بهترین زمان برای صعود است.
آیا صعود به دیواره شمالی علم‌کوه برای همه مناسب است؟
خیر. دیواره شمالی تنها برای کوهنوردان حرفه‌ای با تجهیزات فنی پیشرفته مناسب است.
آیا بازدید از علم‌کوه نیاز به مجوز دارد؟
برای صعود نیازی به مجوز رسمی نیست، اما همراهی با راهنمای محلی توصیه می‌شود.
۱.
