کاخ گلستان تهران | میراثی گرانبها در پایتخت ایران

کاخ گلستان یکی از ارگ‌های باشکوه و زیبای سلطنتی در پایتخت است که در فهرست میراث یونسکو، ثبت جهانی شده است. این کاخ مجموعه‌ای از چندین عمارت و تالار در محوطه‌ای محصور از درختان بسیار زیبا و بلند است. مجموعه کاخ گلستان تهران، قدمتی طولانی دارد و شاهدی بر وقایع تاریخی بسیار در دوره‌های مختلف بوده است. اگر به تهران سفر کردید و قصد دارید سیری به دل تاریخ و هنر داشته باشید، کاخ گلستان تهران را از یاد نبرید.

کاخ گلستان یکی از جاذبه‌های دیدنی شهر تهران است که معماری منحصربه‌فرد آن در کنار کاشی‌کاری‌ها و آینه‌کاری‌های بی‌نظیرش، قطعا برای هر گردشگری جذاب است. در این مطلب از مجله گردشگری فلای‌ تودی، ما قصد داریم سری به کاخ زیبای گلستان بزنیم و قسمت‌های مختلف آن را مورد بررسی قرار داده و با هزینه بلیط و ورودی کاخ گلستان آشنا شویم. در این سفر دلپذیر به اعماق تاریخ، همراه ما باشید. 

کاخ گلستان | نمادی از شکوه معماری ایران

کاخ گلستان یکی از بناهای تاریخی و ارزشمند در بخش مرکزی تهران است که شهرتی جهانی دارد. این کاخ شامل چندین عمارت، تالار، گذرگاه، باغ و حیاط می‌شود که در طول دوران مختلف، ساخته و تکمیل شده‌اند. معماری منحصربه‌فرد، کاشی‌های رنگارنگ، وقوع رویدادهای مهم تاریخی در این بنا و ساختمان‌های مختلف آن، سبب شده است که این کاخ در بین معروف‌ترین جاهای دیدنی تهران قرار گیرد.

کاخ گلستان تهران، حوادث تاریخی زیادی را نیز از سر گذرانده است. پادشاهان بسیاری در این کاخ حضور داشتند و در هر دوره، اتفاقات تاریخی متفاوتی در این بنا رخ‌ داده است. این بنا تنها اثر تاریخی پایتخت است که در سازمان یونسکو ثبت جهانی شده است. از این‌ رو، مجموعه فرهنگی – هنری گلستان، سالانه میزبان افراد زیادی از کشورهای مختلف است.

مجموعه‌ای از بناهای تاریخی مجلل با گنجینه بی‌نظیری از اشیا، جواهرات و آثار تاریخی باارزش در کاخ گلستان وجود دارند. این مجموعه از بخش‌های مختلف مانند تالار آینه، تالار سفره‌خانه، شمس‌العماره، دیوان‌خانه (ایوان تخت مرمر)، کاخ ابیض، خلوت کریم‌خانی، تالار سلام، تالار برلیان و… تشکیل شده است. هر یک از این بخش‌ها، زیبایی و معماری مخصوص‌به‌خود را دارند که برای بازدیدکنندگان جذاب و چشم‌نواز است. اگر دوست دارید بخش‌های مختلف این مجموعه تاریخی را بیشتر بشناسید و با تاریخچه آن بیشتر آشنا شوید، در ادامه با ما باشید.

اگر مایلید درباره دیگر کاخ‌های تهران بدانید، مقاله مشهورترین و زیباترین کاخ های تهران را در مجله فلای تودی بخوانید.

کاخ گلستان کجاست؟

قبل از هر چیز، بهتر است به سراغ مکانی که مجموعه بی‌نظیر گلستان در آن واقع شده است، برویم. کاخ گلستان در بخش مرکزی تهران و در محدوده بازار قرار گرفته است. این موزه بزرگ تهران، در خیابان پانزده خرداد قرار دارد که از شرق به خیابان ناصرخسرو می‌رسد.

• آدرس: تهران، محله پامنار، خیابان ۱۵ خرداد، قسمت شمالی میدان ارگ (آدرس روی نقشه)

دسترسی به کاخ گلستان با خودرو شخصی

در خصوص دسترسی های کاخ گلستان باید اشاره کنیم که خیابان‌های منتهی به کاخ گلستان، سنگ‌فرش شده است؛ بنابراین، اگر بخواهید با ماشین شخصی به بازدید از این مجموعه بروید، باید خودروی خود را در خیابان‌های اطراف پارک کنید. البته توجه کنید که این بخش، در محدوده طرح ترافیک قرار دارد که محدودیت‌های بسیاری برای تردد در آن وجود دارد. همچنین این مجموعه در یکی از بخش‌های پرترافیک شهر یعنی محدوده بازار تهران قرار گرفته است که ممکن است برای رسیدن به آن، در ترافیک طولانی بمانید.

به‌ همین دلیل، این روش دسترسی، دردسرهای خاص خود را دارد و چندان توصیه نمی‌شود. پیشنهاد ما برای رسیدن به این نقطه از شهر تهران، استفاده از وسیله نقلیه عمومی است. بااین‌حال، اگر تصمیم خود را گرفته‌اید و قصد دارید با خودرو به کاخ گلستان برسید، می‌توانید از خیابان وحدت یا امام خمینی خود را به خیابان داور و صوراسرافیل یا ۱۵ خرداد و ناصرخسرو برسانید. سپس خودروی خود را در خیابان‌های اطراف پارک کنید و تا کاخ گلستان پیاده‌روی کنید.

دسترسی به کاخ گلستان با مترو

بهترین راه دسترسی به این مجموعه بنای تاریخی، مترو است. اگر بخواهید با مترو به کاخ گلستان برسید، باید در مسیر خط یک در ایستگاه ۱۵ خرداد از مترو پیاده شوید و تقریبا  ۵ دقیقه به‌ سمت میدان پانزده خرداد پیاده‌روی کنید. سپس از خیابان داور به قسمت شرقی میدان بروید تا به کاخ گلستان برسید. با استفاده از راهنمای مترو تهران به سادگی خودتان را به این کاخ زیبا برسانید.

دسترسی به کاخ گلستان با اتوبوس

راه دیگر دسترسی به کاخ گلستان، اتوبوس است. برای رسیدن به این نقطه، باید از خطوط BRT که در ایستگاه گلوبندک توقف دارند، استفاده کنید و با پیاده‌روی به مجموعه کاخ و موزه گلستان برسید.

دسترسی به کاخ گلستان با تاکسی

موقعیت جغرافیایی موزه گلستان به‌گونه‌ای است که شما با هر وسیله نقلیه عمومی، می‌توانید به‌آسانی به آنجا بروید. شما می‌توانید برای بازدید از کاخ گلستان، از تاکسی‌هایی که به چهارراه گلوبندک می‌روند، استفاده کنید. این تاکسی‌ها در سراسر تهران دیده می‌شوند و در ایستگاه‌هایی مانند میدان فاطمی، میدان انقلاب، فلکه دوم صادقیه، خیابان جمهوری و… حضور دارند.

راهنمای بازار بزرگ تهران

مساحت کاخ گلستان | کاخی با بیش از ۴ قرن قدمت

اگرچه بیشتر مردم، گمان می‌کنند که مجموعه تاریخی موزه‌باغ گلستان مربوط به شاهان قاجار است؛ اما این بنا، قدمت بسیار بیشتری دارد. کاخ گلستان بیش از ۴ قرن قدمت دارد و پادشاهان مختلفی همچون فتحعلی‌شاه، آقامحمدخان قاجار، ناصر‌الدین‌شاه و… در آن سکونت داشتند. مجموعه گلستان از چندین عمارت، تالار، باغ و حیاط تشکیل شده است که مساحت فعلی آن حدود پنج و نیم هکتار است. جالب است بدانید مساحت کنونی این بنای تاریخی به یک‌دهم وسعت اولیه‌اش نیز نمی‌رسد.

ساعت بازدید کاخ گلستان | چه زمانی برویم؟

برای بازدید از کاخ گلستان، می‌توانید همه‌روزه از ساعت ۹ تا ۱۹ به این مکان مراجعه کنید. البته توجه کنید که خرید بلیت، تنها تا ساعت ۱۷:۱۵ ممکن است. زمان تقریبی بازدید از این مکان فرهنگی حدودا ۲ ساعت است؛ بنابراین، زمانی که قصد بازدید از این  موزه‌باغ تاریخی را دارید، به زمان بازدید نیز دقت کنید.

بهای بلیت برای بازدید از میراث جهانی گلستان، برای گردشگران ایرانی ۴۶ هزار تومان است. این مبلغ برای بازنشستگان کشوری و لشکری، افراد تحت پوشش کمیته امداد، خانواده شهدا، آزادگان، جانبازان و بازدید گروهی دانش‌آموزان، نیم‌بها است. همچنین امکان بازدید رایگان از این مجموعه برای راهنمایان تور با ارائه کارت معتبر و کارمندان میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی فراهم است.

بهای بلیت برای گردشگران خارجی معادل ۶۵۰ هزار تومان است. دقت داشته باشید که موزه‌باغ گلستان در روزهای ۱۴ خرداد (رحلت امام)، ۲۱ رمضان (شهادت امام علی)، ۹ و ۱۰ محرم (تاسوعا و عاشورا)، ۲۸ صفر (رحلت پیامبر اکرم و شهادت امام حسن مجتبی)، ۲۵ شوال (شهادت امام جعفر صادق) و ۱۳ فروردین (روز طبیعت) تعطیل است.

• ساعت بازدید از کاخ گلستان: ساعت ۹ صبح تا ۱۹
• ساعت تهیه بلیت: ساعت ۹ صبح تا ۱۷:۱۵
• بهای بلیت گردشگران ایرانی: ۴۶ هزار تومان
• بهای بلیت گردشگران خارجی: ۶۵۰ هزار تومان
• شماره کاخ گلستان: ۳۳۹۵۶۶۶۲-۰۲۱

تاریخچه کاخ گلستان | قصه ساختن اثر

با اینکه به‌طور قطع، می‌دانیم ساخت کاخ گلستان به سال‌ها قبل از دوره قاجار باز می‌گردد؛ اما اینکه این کاخ، دقیقا در چه دوره‌ای ساخته شده است، دقیق مشخص نیست. بر اساس مدارک تاریخی از سفرنامه پیترو دلاواله، ساخت کاخ گلستان تهران را به دوره صفوی نسبت می‌دهند که در دوره‌های مختلف مورد بازسازی قرار گرفت و تغییراتی در آن ایجاد شد.

کاخ گلستان در دوره صفویه

بر اساس مدارک موجود، ارگ سلطنتی تهران در زمان شاه‌عباس صفوی بنا شد. البته ارجاعاتی نیز وجود دارند که زمان ساخت این بنا را به دوره شاه سلیمان صفوی نسبت می‌دهد. در هر صورت، این کاخ در دوران صفویه، بنا و نقطه‌ای برای شروع توسعه تهران شد.

در بخشی از سفرنامه پیترو دلاواله در سال ۱۰۲۸ ه.ق، این بنا، سازه‌ای ساده بود که با درختان چنار محصور شده بود و به‌طور کل، با آنچه امروز در کاخ گلستان می‌بینیم، متفاوت بود. هنوز هم می‌توان بخشی از معماری دوره صفوی و رنگ‌های زرد و صورتی که نشانی از آن دوره است را در مجموعه تاریخی گلستان مشاهده کرد.

کاخ گلستان در دوره زندیه

مجموعه ارگ سلطنتی تهران به‌ دستور کریم‌خان زند، مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت. بخش‌هایی از این مجموعه در دوران زندیه و بین سال‌های ۱۱۷۳ تا ۱۱۸۰ به کاخ گلستان اضافه و پایه و اساس شکل کلی بنا در این دوره گذاشته شد.

کاخ گلستان در دوره شاهان قاجار

مهم‌ترین و اصلی‌ترین بناهای مجموعه گلستان در دوره قاجار بنا نهاده شد. آقا محمدخان قاجار، پس از اینکه توانست لطفعلی‌خان زند را شکست دهد، در سال ۱۲۱۰ به تهران آمد و این شهر را به‌عنوان پایتخت خود انتخاب کرد. مراسم تاج‌گذاری اولین پادشاه قاجار در ارگ سلطنتی انجام و از آن‌ پس، اهمیت این بنا دوچندان شد.

آقا محمدخان، تالار و عمارت‌های دیگری را به ارگ اضافه کرد که شکوه آن را چندین‌ برابر کردند. دومین پادشاهی که در کاخ گلستان تاج‌گذاری کرد، ناصرالدین‌شاه بود. مراسم تاج‌گذاری این پادشاه قاجار در سال ۱۲۶۴ در این مکان انجام شد و از آنجا معماری اروپایی و اشیاء و تحفه‌های فرنگی نیز به کاخ اضافه شدند. در دوران ناصرالدین‌شاه، کاخ تغییرات بسیاری پیدا کرد و از آن به‌عنوان محلی برای حکم‌رانی و سلطنت و تعلیم هنرمندان و معماران استفاده شد.

پس از ناصرالدین‌شاه، در دوران مظفرالدین‌شاه و احمدشاه، این مجموعه تغییرات زیادی به خود ندید. بااین‌حال، چون کاخ گلستان، شاهد رویدادهای تاریخی مهم در آن دوران بود، از آن در کتب و شواهد تاریخی بسیاری یاد می‌شود. بعدها در دوران پهلوی نیز تغییراتی در این کاخ داده شد. از مهم‌ترین رویدادهای تاریخی در کاخ گلستان تهران در دوره پهلوی، می‌توان به تاج‌گذاری رضاشاه و محمدرضاشاه در این بنا اشاره کرد.

لیست کامل جاهای دیدنی تهران

معماری کاخ گلستان | ظرافت در هر گوشه و کنار

کاخ گلستان با قدمت طولانی خود، پر از طرح‌های دیدنی، آینه‌کاری‌های تماشایی و کاشی‌های رنگی است که تزیینات اروپایی نیز به آن اضافه شده‌اند. معماری زیبای این بنا، با پنجره‌های ارسی و جزئیات شگفت‌انگیزش، تلفیقی از معماری دوران مختلف تاریخی ایران است.

تصاویر زیبا و کاشی‌های تماشایی دیواره‌های کاخ که پر از نقوش ظریف و رنگ هستند، چشم هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کنند. سقف‌های زیبا و مجلل، نورافشانی‌های خیره‌کننده، نقاشی‌های کمال‌الملک و اثاثیه‌های زیبای درون این موزه‌باغ، آن را به مجموعه‌ای منحصربه‌فرد در کشور تبدیل کرده‌اند.

از آنجا که هر یک از بخش‌های کاخ گلستان در دوره‌های مختلف ساخته شده‌اند، تزیینات داخلی عمارت‌ها و بخش‌های مختلف آن، نشانی از معماری دوره‌های صفویه تا قاجار و حتی پهلوی دارند. این بنای برجسته تاریخی، ترکیبی از معماری کلاسیک ایرانی با معماری نئوکلاسیک اروپایی است که به دستور پادشاهان مختلف، به‌خصوص ناصرالدین‌شاه قاجار در این مجموعه اتفاق افتاده است.

اگرچه نمی‌توان گفت که کدام بخش دقیقا در کدام دوره ساخته شده است، اما ساخت‌وسازهای اولیه این بنا را می‌توان به دوره صفوی نسبت داد. همچنین آثار به‌جامانده از دوران کریم‌خان نیز در این کاخ دیده می‌شود که از آن‌ها می‌توان به عمارت تخت مرمر و خلوت کریم‌خانی اشاره کرد. پس از روی‌کار‌آمدن دوره قاجار، بخش زیادی از بناهای این مجموعه که در دوران زند بنا شده بود، تخریب شد و بازسازی روی آن‌ها انجام شد.

جالب است بدانید که ساخت تالار گلستان که نام مجموعه نیز از آن گرفته شده است، در دوره آقا محمدخان قاجار آغاز شد و تا دوره فتحعلی‌شاه ادامه داشت. شاید بتوان گفت که مهم‌ترین بناهایی که اکنون در موزه گلستان وجود دارند، متعلق به دوره شاه خوش‌ذوق قاجار، ناصرالدین‌شاه هستند.

سفرهای ناصرالدین‌شاه به فرنگ، سبب شد که او ایده‌های جدید از معماری اروپا را در بخش‌های مختلف این بنا به کار ببرد. نمونه بارز این تغییرات را می‌توان در عمارت شمس‌ العماره دید که معماری غربی و تزیینات کلاسیک به‌خوبی در آن مشخص است.

سفر به بخش های مختلف کاخ گلستان

حال که با بخشی از تاریخ و معماری شگفت‌انگیز مجموعه گلستان آشنا شده‌ایم، بهتر است گشتی در بخش‌های مختلف آن بزنیم تا با عمارت‌ها و تالارهای آن بیشتر آشنا شویم. در این سفر به درون کاخ گلستان، همراه ما باشید.

محوطه کاخ گلستان | رنگارنگ و سرسبز

پیش از آنکه به سراغ بناهای مختلف موجود در این مجموعه تاریخی برویم، قصد داریم نگاهی به محوطه اطراف آن بیندازیم. کاخ گلستان با فضایی سرسبز و درختان بلند، حوض‌ها و فواره‌های آب و کاشی‌های خوش‌رنگ دیواره محیط بسیار آرامش‌بخشی دارد و احساس خوبی را در شما ایجاد می‌کند.

حضور در این محیط، موجب می‌شود تا به دوران گذشته بازگردید و خود را به‌جای ساکنان این کاخ زیبا بگذارید. فراموش نکنید که این محوطه، فضای بسیار مناسبی برای عکاسی دارد که می‌توانید سوژه‌های نابی را در آنجا پیدا کنید.

شمس‌العماره | نگینی در کاخ گلستان

شمس‌ العماره یکی از بناهای برجسته در کاخ گلستان تهران است که با نام کاخ شاهنشاه نیز شناخته می‌شود. این بنا در ضلع شرقی کاخ قرار دارد و در سال‌های ۱۲۴۴ تا ۱۲۴۶ و در زمان حکومت ناصرالدین‌شاه ساخته شده است.

کاخ شاهنشاه ۵ طبقه و ۳۵ متر ارتفاع دارد که در آن زمان، بلندترین ساختمان تهران محسوب می‌شد. این بنا، نتیجه سفر شاه به فرنگ بود که معماری غالب آن به سبک اروپایی است. ارتفاع بلند ساختمان به این دلیل است که پادشاه و مهمانانش، بتوانند از آن ارتفاع، شهر و مناظر زیبای اطراف را ببینند. این عمارت، نخستین ساختمان در ایران است که در ساخت آن از فلز استفاده شده است.

همچنین در ساخت شمس‌العماره از معماری ایرانی و اروپایی، ایده گرفته شده است. این بنا با هم‌فکری معیرالممالک و معماری استادانی همچون علی‌محمد کاشی ساخته شده است. اگرچه نمای بیرونی این ساختمان در نوع خود بی‌نظیر است، اما تزیینات داخلی، آینه‌کاری‌ها، کاشی‌کاری‌ها و نقاشی‌های داخلی این عمارت، آن را به اثری هنری تبدیل کرده‌اند.

ایوان تخت مرمر کاخ گلستان | یادگاری از دوران زندیه

ایوان تخت مرمر که آن را به نام‌های دیوان‌خانه یا ایوان دارالاماره نیز می‌شناسند، قدیمی‌ترین بنای موجود در مجموعه گلستان است که در دوران زندیه ساخته شده است. این ایوان، به‌دلیل گچ‌بری‌های زیبا، خاتم‌کاری‌ها و سنگ‌تراشی‌های خاصی که دارد، بسیار مورد توجه است. تزیینات زیبای منبت، آینه‌کاری و مشبک از دیگر ویژگی‌های این بنا است.

در دوران قاجار، ایوان مرمر مکانی برای دیدار شاهان قاجار با مردم در مناسبت‌های خاص بود. این بنا در دوره‌های مختلف، دستخوش تغییرات شد. زیباترین بخش این ایوان، وجود تختی مرمرین است که به‌ دستور فتحعلی‌شاه در سال ۱۲۲۱ در ایوان مرمر ساخته شد. این تخت هنر دست سنگ‌تراشان معروف اصفهانی است که با طراحی میرزابابای شیرازی نقاش‌باشی ساخته شد.

تخت مرمرین زرد، ۶۵ قطعه مرمر در ابعاد مختلف دارد که تداعی‌کننده تخت حضرت سلیمان است. این تخت بر دوش ۶ فرشته یا انسان و ۳ دیو قرار دارد و در آن، ابیاتی از ملک‌الشعرای بهار، تصویر یک اژدها و ۲ شیر نیز دیده می‌شود. سرپرستی حجاری این کار با محمدابراهیم اصفهانی بوده است.

خلوت کریم خانی | محل دفن استخوان های کریم خان

خلوت کریم‌خانی یکی دیگر از بناهای ساخته‌شده در زمان زندیه است که در ضلع شمال‌غربی کاخ گلستان قرار گرفته است. این مکان، بنایی سرپوشیده به‌شکل ایوانی با ۳ دهنه و ستون‌های برافراشته است. در میان این بنا، حوضی زیبا قرار دارد که در گذشته، آب قنات از آن بیرون می‌آمد و در باغ جاری می‌شد.

اهمیت این بنا را می‌توان در رفتار خشن و سنگدلانه آقا محمدخان قاجار دانست. او در سال ۱۲۰۶ دستور داد تا استخوان‌های کریم‌خان زند را از خاک شیراز بیرون بکشند و در زیر پله‌های خلوت کریم‌خانی دفن کنند. این مکان در آن زمان، محل عبور روزانه شاه بود که لگدکوب‌کردن آن احساس رضایت به شاه قاجار می‌داد.

در زمان ناصرالدین‌شاه، این مکان با نام حیاط کریم‌خانی به محلی برای استراحت و قلیان‌کشیدن قبله عالم در کاخ گلستان تبدیل شد. زمانی که حکومت پهلوی روی کار آمد، دستور داده شد تا بقایای استخوان کریم‌خان از زیر پله‌ها بیرون آورده شود و در مکان مناسبی دفن شوند؛ بنابراین، استخوان‌های کریم‌خان مجددا از خاک بیرون آورده شد و این بار به قم منتقل شد.

در این مکان دو اثر باارزش وجود دارند که شکوه خلوت کریم‌خانی را بیشتر می‌کنند. اولین اثر، سنگ قبر ناصرالدین‌شاه با تصویری از او و شمشیری در دستش است که در اوایل انقلاب از حرم عبدالعظیم به کاخ گلستان انتقال داده شد. اثر ارزشمند دوم نیز تخت مرمرین زمان فتحعلی‌شاه است که در دوره محمدرضاشاه پهلوی به خلوت کریم‌خانی آورده شد.

کاخ اختصاصی یا تالار اصلی

کاخ اختصاصی، مکانی با قسمت‌های مختلف است که برای بازدیدکنندگان، بسیار تماشایی هستند. در ادامه با بخش‌های مختلف آن آشنا خواهیم شد.

تالار سلام | جای برای برگزاری مراسم سلام

اتاق موزه که آن را با نام تالار سلام و تالار تاج‌گذاری نیز می‌شناسند، در ضلع شمال‌غربی کاخ گلستان واقع شده است. ایده ساخت این تالار در پی سفرهای اروپایی ناصرالدین‌شاه، به ذهنش خطور کرد. البته پیش‌ از این، اولین موزه سلطنتی ایران توسط همین پادشاه، بین شمس‌العماره و قسمت شمال‌شرقی ساخته شده بود. بااین‌حال، دیدن موزه‌های غربی سبب شد که قبله عالم، دستور تخریب بخشی از عمارت‌های قدیمی ضلع شمالی باغ را بدهد تا موزه‌های جدید در آن بسازند.

ساخت تالار سلام و سایر بخش‌های تالار اصلی در سال ۱۲۹۳ به پایان رسید؛ اما اضافه‌کردن اشیای تاریخی و آراستن فضای داخلی آن تا سال ۱۲۹۶ ادامه پیدا کرد.

یکی از سرگرمی‌های شاه، طراحی محل چیدمان اشیا، به‌خصوص جواهرات بود و او بارها در مورد آرایش اشیا و آثار این تالار اظهارنظر کرده است. به‌ دلیل برگزاری مراسم سلام در این مکان، نام آن بعدها به تالار سلام نیز معروف شد. همچنین تاج‌گذاری شاهان پهلوی در این تالار، سبب شد که آن را با نام تالار تاج‌گذاری نیز بشناسند.

حوض خانه تالار سلام | تماشای اشیا و نقاشی های نفیس

در حوض‌خانه تالار سلام، موزه مخصوص و موزه نگارخانه دیده می‌شوند.

موزه مخصوص: در موزه مخصوص، اشیای نفیس شاهان قاجار نگهداری می‌شود. این اشیا شامل هدایای سایر پادشاهان یا هنرمندان به شاهان قاجار است یا چیزهایی است که خود آن‌ها خریداری می‌کردند. گچ‌بری‌های این موزه به دوران پهلوی دوم برمی‌گردد.

موزه نگارخانه: بخش انتهایی تالار سلام، موزه نگارخانه است که در آن، تابلوهای نقاشی مربوط به دوره قاجار دیده می‌شوند.  این مکان دو بخش دارد که بخش جنوبی، کارکردهای مختلفی مانند نمایشگاه، تلفن‌خانه و… داشته است. امروزه در این مکان، پرده‌های نقاشی‌ میرزا بابا نقاش‌باشی، ابوالحسن ثانی، اسماعیل جلایر، مهر علی و… دیده می‌شود.

بخش شمالی نگارخانه نیز در زمان پهلوی دوم احداث شد که مقر پاسدارخانه گارد سلطنتی بود. امروزه در این محل، آثار نقاش‌های متاخر در دوره قاجار نگهداری می‌شود. برخی از این هنرمندان عبارت‌اند از کمال‌الملک، محمودخان صبا، آقامیرزا موسی، میرزا مهدی‌خان و… . در سال ۱۳۷۴ این دو بخش با هم ادغام و به یک بخش موزه نگارخانه تبدیل شدند.

تالار آینه کاخ گلستان | زیبا و تماشایی

درست در کنار تالار سلام، یکی از مشهورترین تالارهای کاخ گلستان به ‌نام تالار آینه وجود دارد که بسیار تماشایی است. ساخت این تالار به‌عنوان قسمتی از ساختمان موزه، هم‌زمان با تالار سلام صورت گرفت. این تالار در سال ۱۲۹۴ ساخته شد؛ اما تزیینات داخلی آن تا سال ۱۲۹۹ طول کشید. بخشی از شهرت تالار آینه، به‌ دلیل نقاشی کمال‌الملک از فضای تالار و ناصرالدین‌شاه است که با ظرافت تمام، شکوه تالار را نشان می‌دهد.

تالار عاج | از بناهای باشکوه کاخ گلستان

با اینکه تاریخ دقیق ساخت تالار عاج و حوض‌خانه معلوم نیست، اما شواهد تاریخی نشان می‌دهند این تالار قبل از تالار سلام و آینه ساخته شده است. تالار عاج، یکی دیگر از بناهای باشکوه کاخ گلستان است که عظمت آن با تابلوی محمودخان ملک‌‌‌‌‌‌‌‌الشعراء تکمیل شده است.

این تابلو نمای بیرونی تالار در سال ۱۲۸۶ هجری قمری را به تصویر کشیده است که بر اساس این تصویر، تالار دارای ۶ ستون، ۳ ارسی بزرگ و یک راه‌پله است. اگر این روزها به تماشای این تالار بروید، دو عاج فیل نیز در آن می‌بینید. 

تالار ظروف | مجموعه ای از ظروف اهدایی پادشاهان

تالار ظروف، روی بقایای بناهای قاجاری در سال ۱۳۴۴ ساخته شده است. در این تالار، ظروف و برخی از هدایای پادشاهان اروپایی به شاهان قاجار دیده می‌شود. از جمله ظروفی که در این تالار دیده می‌شوند، می‌توان به سرویس چینی زمان جنگ‌های ناپلئون، سرویس اهدایی ملکه ویکتوریا، سرویس امپراتور اول روسیه (نیکلای اول)، سرویس اهدایی الکساندر سوم و… اشاره کرد.

تالار برلیان | محل نگهداری اشیای قیمتی

در ضلع شرقی تالار عاج، چند اتاق و تالار زیبا با تزیینات خیره‌کننده و چشم‌نواز دیده می‌شوند که به تالار برلیان مشهور است. دلیل شهرت این اتاق‌ها در کاخ گلستان، آینه‌کاری‌های ظریف و چلچراغ‌های تماشایی آن‌ها است.

کف تالار برلیان با سایر بخش‌های ساختمان هم‌تراز نیست. علت این امر، این است که در زمان فتحعلی‌شاه و پیش از ساخت تالار برلیان، تالار بلور در این مکان قرار داشت. در زمان ناصرالدین‌شاه، این تالار بلور به‌ دلیل فرسودگی تخریب و روی پی آن، تالار برلیان بنا شد.

در زمان ناصرالدین‌شاه از این مکان برای نگهداری هدایای پادشاهان کشورهای مختلف استفاده می‌شد. این تالار در زمان مظفرالدین‌شاه، مرمت و تغییراتی در آن ایجاد شد. تابلوی نقاشی تالار برلیان، پیش از تغییرات زمان مظفرالدین‌شاه، با تکنیک رنگ‌وروغن کشیده شده است که در تالار سلام نگهداری می‌شود. در دوره پهلوی از این تالار برای برگزاری مراسم‌های رسمی و مهمانی‌های دربار استفاده می‌شد.

 عمارت بادگیر | برای گذران روزهای گرم

عمارت بادگیر در بخش جنوبی کاخ گلستان واقع شده است که در زمان فتحعلی‌شاه ساخته شد. این بنا، یکی از بناهای زیبا با گوشواره‌های دیدنی، دهلیزها و بالاخانه‌های تماشایی است که ستون‌ها و ارسی‌ها، زیبایی آن را دوچندان کرده‌اند. در سراسر این بنا، آینه‌کاری، گچ‌بری، منبت و مرمر توجه شما را به خود جلب می‌کند.

عمارت بادگیر یکی از بناهای پرکار ارگ سلطنتی است. تالار شاه‌نشین آن به دلیل داشتن ۹ ارسی، کف‌پوش معرق زردرنگ با طرح بته‌جقه، ۲ ستون گچی نقاشی‌شده به‌ سبک زندیه، نقاشی دیوارها و سقفی زیبا، یکی از شاهکارهای معماری به‌ شمار می‌رود.

عمارت بادگیر در دوره ناصرالدین‌شاه تغییرات زیادی کرد. اگر به نقاشی‌های محمودخان ملک‌الشعراء نگاه کنید که در سال‌های ۱۲۷۸ و ۱۲۸۱ ه.ق کشیده شده است، تغییرات آن را با شکل امروزی عمارت، به‌خوبی متوجه خواهید شد.

عکس خانه | موزه عکس

حوض‌خانه‌ای در زیر عمارت بادگیر وجود دارد که امروزه به موزه عکس‌خانه تبدیل شده است. در این موزه، عکس‌هایی از دوره قاجار و ابزار عکاسی دیده می‌شود که در برخی از این عکس‌ها، دست‌خط ناصرالدین‌شاه را می‌توان دید. ناصرالدین‌شاه علاقه زیادی به عکاسی داشت و همین علاقه، سبب شد تا تصاویر زیادی از این دوره ثبت شده باشد.

در چهارگوشه حوض‌خانه، ۴ بادگیر بلند دیده می‌شود که با کاشی‌های زرد، آبی و سیاه تزیین شده‌اند. این بادگیرها، هوای اتاق و تالار را خنک می‌کردند و پادشاهان برای فرار از گرما به آن‌ها پناه می‌بردند. در این فضا، حوضی نیز قرار دارد که در گذشته در آن، آب وجود داشت. امروزه برای جلوگیری از آسیب رطوبت به بنا، مسیر آب مسدود شده است. عکس‌خانه کاخ گلستان، دومین مجموعه بزرگ عکس پس از مجموعه سلطنتی انگلیس است.

کاخ ابیض | یا موزه مردم شناسی

در اواخر سلطنت ناصرالدین‌شاه، پادشاه عثمانی (سلطان عبدالحمید)، مقداری اثاثیه قیمتی و باارزش برای او فرستاد. برخی از این اثاثیه گران عبارتند از پرده‌های مخملی، مجسمه‌های برنزی، چند دست مبل استیل مربوط به لوئی شانزدهم، قالی بافت ترکیه و…

آن زمان کاخ گلستان در اوج زیبایی و شکوه خود قرار داشت و اسباب و وسایل همه بخش‌های کاخ تکمیل بود؛ بنابراین، ناصرالدین‌شاه دستور داد تا ساختمانی جدید در جنوب غربی باغ برای نگهداری اثاثیه اهدایی، بنا کنند. گفته می‌شود که طراحی کاخ جدید، توسط خود شاه انجام و ابعاد بنا، با توجه‌ به بزرگ‌ترین قالی که سلطان عبدالحمید فرستاد، تعیین شد.

پس از ساخت بنا، قبله عالم به تقلید از معماری اروپایی، دستور می‌دهد تا ساختمان را با رنگ سفید بیارایند. در پله‌های بنا نیز از مرمر رگه‌دار و سفید استفاده شد. به‌ همین دلیل، این بنای نوساز، کاخ ابیض نام گرفت. زمانی‌ که اسباب پادشاه عثمانی در کاخ قرار گرفت، این عمارت زیبا، تالار عبدالحمید نامیده شد.

کاخ ابیض محل کار رئیس‌الوزرا، صدراعظم‌ها و نخست‌وزیرها بود تا اینکه در سال ۱۳۳۲ این مکان به هنرهای زیبای کشور اختصاص داده شد. این ساختمان پس از تعمیرات جزئی به مکانی برای تشکیل نمایشگاه و محل فعالیت اداره کل موزه‌ها تبدیل شد. در سال ۱۳۴۷ نیز موزه مردم‌شناسی در کاخ ابیض برگزار شد که یکی از غنی‌ترین و بهترین موزه‌‌های مردم‌شناسی در ایران است.

تالار الماس | از بخش های قدیمی کاخ

تالار الماس یکی از بخش‌های قدیمی کاخ گلستان تهران است که در قسمت جنوبی کاخ قرار دارد. این تالار، در زمان فتحعلی‌شاه ساخته و در زمان ناصرالدین‌شاه، تغییراتی در ظاهر آن ایجاد شد. تالار الماس مکانی بزرگ با اتاق‌های گوشواره، بالاخانه، پستوها و دهلیزهای متعدد است که به‌ دلیل آینه‌کاری داخلی آن، به تالار الماس معروف شد.

کتابخانه کاخ گلستان | مجموعه ای کتب چاپی و خطی

در محوطه کاخ گلستان، یک کتابخانه قدیمی قرار دارد که بسیار مورد توجه علاقه‌مندان به کتاب است. این کتابخانه از ۲ بخش کتابخانه چاپی و نسخ خطی تشکیل شده است. کتابخانه نسخ خطی به فرمان فتحعلی‌شاه تاسیس شده است و قدمتی طولانی دارد.

کتابخانه کم‌نظیر کاخ گلستان شامل ۷۰۰۰ کتاب با موضوعات مختلف است که بیش از ۲۵۰۰ جلد از آن‌ها، مربوط به موضوعات تاریخی می‌شود. این کتابخانه برای استفاده دانشجویان، محققان، اساتید و نویسندگان با ارائه معرفی‌نامه معتبر است.

بناهایی از کاخ گلستان که اثری از آن‌ها باقی نماند

علاوه بر ساختمان‌ها و بناهایی که امروزه در مجموعه گلستان دیده می‌شوند، برخی از بناها نیز در گذشته در این مکان وجود داشتند که امروزه اثری از آن‌ها باقی نمانده است. برخی از این بناهای مهم را در ادامه شرح خواهیم داد.

تکیه دولت | محل برگزاری تعزیه

تکیه دولت در سال ۱۲۸۴ به دستور ناصرالدین‌شاه و به‌ همراهی معیرالممالک طی ۵ سال ساخته شد. هزینه ساخت این بنا، بیش از ۳۰۰ هزار تومان شد و معماری آن در نوع خود بی‌نظیر بود. این بنا به‌شکل هشت‌ضلعی ساخته شده بود و ۳ در اصلی برای ورود به آن وجود داشت.

تکیه دولت محل برگزاری تعزیه و مراسم‌ مذهبی بود که پس از مشروطه و ورود فرهنگ غربی و نمایش‌های جدید به کشور، ارزش خود را از دست داد. این تکیه سال‌ها متروکه ماند تا اینکه در سال ۱۳۲۵ برای ساخت بانک ملی، تخریب شد.

عمارت خروجی | از بناهای سلطنتی تخریب شده

عمارت خروجی، قصر بزرگی بود که باغ گلستان را به دو قسمت تقسیم می‌کرد. آغاز ساخت بنا در زمان آقا محمدخان بود که در زمان فتحعلی‌شاه، ساخت آن به اتمام رسید. این عمارت شامل اتاق موزه، صندوق‌خانه، تالار آینه گلستان و رخت‌دارخانه سلطنتی بود.

عمارت خروجی به دستور ناصرالدین‌شاه برای ساخت موزه در سال ۱۲۹۶ ه.ق تخریب شد. نام کاخ گلستان از تالار گلستان در مجموعه عمارت خروجی، گرفته شده است.

اندرون و خوابگاه ناصری | از بناهای زمان فتحعلی شاه

عمارت اندرون مجموعه‌ای از ساختمان‌ها و تالارهای دوران فتحعلی‌شاه بود که نمای زیبا و وسعت کمی داشت. به‌ دلیل تعداد بالای زن‌های حرم‌سرا، ناصرالدین‌شاه دستور به تخریب این ساختمان‌ها داد. سپس در این محل، بنایی زیبا به تقلید از کاخ دلمه‌باغچه ساخته شد که خوابگاه ناصری نام گرفت. در زمان رضاشاه، از آنجا که این عمارت را نشانه شهوت‌رانی شاهان می‌دانستند، خوابگاه ناصری تخریب شد و وزارت دارایی جای آن را گرفت.

امکانات رفاهی کاخ گلستان

در کنار گردش در باغ زیبای گلستان، امکاناتی نیز در این مجموعه برای بازدیدکنندگان در نظر گرفته شده است که به برخی از آن‌ها اشاره خواهیم کرد.

• بازارچه صنایع‌دستی
• چای‌خانه کاخ گلستان
• عکاسی به سبک قاجار

تور مجازی از کاخ گلستان

کاخ گلستان یک محیط عالی و تاریخی برای یک بازدید خاطره‌انگیز در پایتخت است. بااین‌حال، اگر شرایط بازدید حضوری از این مکان زیبا را ندارید، نگران نباشید؛ زیرا امکان بازدید مجازی از مجموعه گلستان فراهم شده است که می‌توانید به‌آسانی و با یک کلیک، سفری به قلب تاریخ داشته باشید! تور مجازی کاخ گلستان امکان تجربه بازدیدی جدید و مهیج در فضای سرسبز و زیبای این مجموعه را به شما می‌دهد.

کاخ گلستان | سفری خاطره انگیز در تهران

کاخ گلستان یکی از مجموعه‌های دیدنی و تاریخی شهر تهران است که بازدید از آن را می‌توان مانند سفری در دوره‌های مختلف ایران دانست. این موزه‌باغ تماشایی، پر از رنگ و نور و قصه است و به‌ لطف شاهکار معماری و تزیینات داخلی‌اش، در سال ۱۳۳۴ به‌عنوان آثار ملی ایران ثبت شد.

این مجموعه در سال ۱۳۹۲ به ثبت جهانی رسید و در فهرست میراث یونسکو قرار گرفت. گوشه‌گوشه کاخ گلستان تهران پر از شگفتی و زیبایی است که ما در این مطلب، تنها به بخشی از آن‌ها اشاره کردیم. شما چه تجربه‌ای از این موزه‌باغ زیبا دارید؟ آیا تابه‌حال از این موزه‌باغ دیدنی بازدید کرده‌اید؟ خوشحال خواهیم شد نظرات و تجربه‌های خود را با ما در این زمینه به اشتراک بگذارید.

برای سفر به تهران و بازدید از این بنا می‌توانید بلیط و هتل های تهران را با ارزان‌ترین قیمت از فلای تودی رزرو کنید.

سوالات متداول درباره کاخ گلستان تهران