با میراث جهانی یونسکو در ایران آشنا شوید

کسانی که اهل سفر و گردشگری هستند حتما با اصطلاح «میراث جهانی یونسکو» ‌آشنایی دارند. اما آیا می‌دانید چه آثاری در ایران به عنوان میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده‌اند؟ یا حتی معیارهای ثبت این آثار چه مواردی بوده است؟ با مجله گردشگری فلای تودی همراه باشید تا میراث جهانی یونسکو در ایران را بشناسیم. همچنین، میراث جهانی ناملموس ایران در یونسکو را نیز معرفی خواهیم کرد.

میراث جهانی یونسکو چیست و معیارهای ثبت جهانی آثار کدامند؟

میراث جهانی یونسکو به آثاری گفته می‌شود که تحت نظارت قانونیِ کمیته‌ یونسکو قرار دارند. این آثار به دلیل اهمیت فرهنگی، تاریخی، طبیعی، علمی یا هر نوع مشخصه بارز دیگری از سایر مکان‌ها متمایز شده‌اند. برای ثبت آثار در فهرست میراث جهانی یونسکو داشتن حداقل یکی از ۱۰ معیار ثبت جهانی لازم است.

این معیارها که در دو دسته معیارهای فرهنگی و طبیعی دسته‌بندی شده‌اند را می‌توانید در ادامه بخوانید.

معیارهای فرهنگی ثبت جهانی یونسکو

I. شاهکاری از نبوغ و خلاقیت انسانی را نمایش دهد.

II. تبادل ارزش‌های بشری در یک دوره زمانی و در یک منطقه فرهنگی را نشان دهد که پیشرفت در معماری یا فناوری، برنامه‌ریزی شهری یا طراحی چشم‌انداز را در پی داشته است.

III. سندی بی‌مانند یا استثنایی باشد که وجود یک سنت فرهنگی یا تمدن زنده یا از میان رفته را اثبات کند.

IV. نمونه‌ای برجسته در معماری یا تکنولوژی باشد که مرحله مهمی از تاریخ بشر را به نمایش می‌گذارد.

V. تعامل بین انسان و محیط زیست را نشان دهد یا نماینده یک فرهنگ به حساب آید.

VI. به‌طور مستقیم یا ملموس به رویدادها یا سنت‌های زندگی، افکار و عقاید یا آثار هنری و ادبی مهم در جهان، مرتبط باشد.

معیارهای طبیعی ثبت جهانی یونسکو

VII. پدیده‌طبیعی بی‌نظیر با ویژگی‌های استثنایی و زیبایی‌شناسی باشد.

VIII. نمونه‌ای برجسته در زمینه نمایش مراحل و تغییرات تاریخ زمین‌شناسی به شمار رود.

IX. اثری به‌جامانده از فرآیندهای زیست‌محیطی و بیولوژیکی باشد که در تکامل و توسعه زمینی، اکوسیستم‌های ساحلی و دریایی و جوامع از گیاهان و حیوان‌ها تاثیر داشته‌اند.

X. از زیستگاه‌های طبیعی ارزشمندی باشد که دارای تنوع زیستی و محل زیست گونه‌های در خطر است.

ایران با داشتن ۲۴ اثر در فهرست میراث جهانی یونسکو، رتبه دهم را از نظر آثار جهانی ثبت شده بین کشورهای دنیا دارد. در ادامه آثار ثبت جهانی ایران را در دو بخش آثار تاریخی و آثار طبیعی به شما معرفی می‌کنیم:

آثار تاریخی و فرهنگی ایران در یونسکو

بخش عمده‌ای از آثار ثبت جهانی شده ایران، آثار تاریخی و فرهنگی کشور هستند، البته دو اثر طبیعی ایران نیز در یونسکو ثبت شده‌اند. آثار ثبت شده ایران در یونسکو عبارتند از:

۱- تخت جمشید | فارس

یکی از میراث جهانی یونسکو در ایران، تخت جمشید است. تخت جمشید را می‌توان شاخص‌ترین اثر تاریخی و جاذبه ایران دانست که برای بسیاری از مردم در سراسر جهان نامی آشنا دارد. این اثر در واقع یک شهر باستانی و مجموعه‌ای از کاخ‌ها بوده که توسط داریوش هخامنشی بنا نهاده شده و به عنوان پایتخت آیینی ایران مورد استفاده قرار می‌گرفت. این اثر هم از نظر معماری اهمیت دارد و هم اطلاعات خوبی را در مورد تاریخ ایران به کارشناسان و باستان‌شناسان می‌دهد.

تاریخ ثبت جهانی: ۱۹۷۹

معیارهای ثبت: i ، iii، vi

۲- میدان نقش جهان | اصفهان

میدان نقش جهان یکی از آثار دوره صفویه است که مجموعه‌ای از بناها را در خود جای داده و به عنوان قلب اصفهان از آن یاد می‌شود. مسجد شیخ لطف‌الله، مسجد امام، سردرقیصریه، بازار اصفهان و کاخ عالی‌قاپو آثاری هستند که در این میدان و اطرافش شکل گرفته‌اند و بازدیدکنندگان زیادی را از داخل و خارج از کشور به سوی خود می‌کشانند.

تاریخ ثبت جهانی: ۱۹۷۹

معیارهای ثبت: i ، v ، vi

۳- چغازنبیل | خوزستان از آثار ایرانی یونسکو

نیایشگاه چغازنبیل که با نام زیگورات چغازنبیل نیز شناخته می‌شود، بنایی باستانی در حوالی شهر شوش است که قدمتش به دوران عیلامی‌ها بازمی‌گردد. این بنا تنها اثر به جامانده از یک محوطه باستانی محسوب می‌شود که به عنوان محلی برای عبادت خدایان بوده و در ستایش خدای نگهبان شوش یعنی اینشوشیناک ساخته شده است.

تاریخ ثبت جهانی: ۱۹۷۹

معیارهای ثبت: iv ، iii

۴- تخت سلیمان | آذربایجان غربی

تخت سلیمان مجموعه‌ای از یک دریاچه چشمه در مرکز و بناهایی در اطراف آن است که به خاطر داستان‌ها، افسانه‌ها و رمز و رازهایش شهرت دارد. وجود گنجینه‌ کوروش هخامنشی، انگشتر سلیمان نبی و… در دریاچه تخت سلیمان بخشی از رمز و رازهای این مجموعه هستند. بد نیست بدانید از تخت سلیمان به عنوان بزرگترین مرکز مذهبی و اجتماعی قبل از اسلام در ایران یاد می‌شود و اهمیت زیادی از نظر تحقیقات باستان‌شناسی دارد.

تاریخ ثبت جهانی: ۲۰۰۳

معیارهای ثبت:  ii ، iii ، iv ، v

۵- ارگ بم | کرمان

ارگ بم مجموعه‌ای عظیم بود که تا پیش از زلزله بم، به عنوان بزرگترین سازه خشتی جهان شناخته می‌شد. ارگی با بیش از ۱۸۰هزار مترمربع وسعت که شهر بزرگ و همه چیز تمام با دو بخش حکومتی و رعیت‌نشین بود. این شهر در مسیر جاده ابریشم قرار داشت و از سده ۵ پیش از میلاد تا سال ۱۸۵۰ میلادی از آن استفاده می‌شد. سکونت طولانی انسان در این ارگ باعث شده تا آثار زیادی از آن کشف شود و حقایق تاریخی بسیاری از آن‌ها به دست آید.

تاریخ ثبت جهانی: ۲۰۰۴

معیارهای ثبت: i ، ii ، iii ، iv ، vi

۶- پاسارگاد | فارس

مجموعه تاریخی پاسارگاد که این روزها با عنوان آرامگاه کوروش شناخته می‌شود، یک شهر تاریخی وسیع با بخش‌هایی همچون باغ پاسارگاد، کاخ دروازه، کاخ بارعام، کاخ اختصاصی، آب‌نماها و… است. آغاز ساخت این مجموعه به دوران کوروش هخامنشی و سده ششم پیش از میلاد بازمی‌گردد و از آن با عنوان نخستین پایتخت هخامنشیان یاد می‌شود. پاسارگاد، یکی دیگر از میراث جهانی یونسکو در ایران است. این مجموعه در فهرست بهترین جاهای دیدنی شیراز قرار دارد.

تاریخ ثبت جهانی: ۲۰۰۴

معیارهای ثبت: i ، ii ، iii ، iv

۷- گنبد سلطانیه | زنجان

گنبد سلطانیه، بنایی تاریخی و متعلق به دوره ایلخانی است و در شهر سلطانیه زنجان قرار دارد. این بنا ساخته شد تا آرامگاه الجایتو، هشتمین پادشاه ایلخانی باشد. گنبد سلطانیه دارای ۸ در و ۸ مناره به نشانه ۸ درِ بهشت است. گفته می‌شود این بنا بعد از کلیسای سانتا ماریا دل فیوره و مسجد ایاصوفیه استانبول، سومین گنبد بزرگ جهان را دارد و باشکوه‌ترین اثر معماری به سبک آذری در ایران محسوب می‌شود.

تاریخ ثبت جهانی: ۲۰۰۵

معیارهای ثبت: ii ، iii ، iv

۸- سنگ نبشته بیستون | کرمانشاه

وقتی از سنگ نبشته بیستون صحبت می‌کنیم به اثری بی‌نظیر از دوره هخامنشی اشاره داریم که بر روی صخره‌ای آهکی ایجاد شده است. این سنگ نبشته به عنوان اولین متن شناخته شده ایرانی شناخته می‌شود و از مهم‌ترین و معروف‌ترین سند در تاریخ جهان و به ویژه دوره هخامنشی به شمار می‌رود. بیستون از بهترین جاهای دیدنی کرمانشاه به شمار می‌رود که در سفر به این شهر نباید بازدید از آن را از دست ندهید.

تاریخ ثبت جهانی: ۲۰۰۶

معیارهای ثبت: ii ، iii

۹- مجموعه کلیساهای ارمنی ایران | آذربایجان غربی و شرقی

مجموعه کلیساهای ارمنی ایران یا مجموعه‌آثار رهبانی ارامنه ایران عنوانی مربوط به مجموعه ۳ اثر تاریخی دنیای مسیحیت در ایران است که شامل کلیسای سن استپانوس یا کلیسای استپانوس مقدس در جلفا، قره کلیسا یا کلیسای تادئوس مقدس در چالدران و کلیسای زور زور از جاهای دیدنی ماکو می‌شود.

هر یک از این کلیساها دارای ویژگی‌های شاخصی هستند و ارزش تاریخی، اجتماعی و فرهنگی بالایی دارند. قره کلیسا مهمترین کلیسای ارامنه در ایران است، کلیسای سن استپانوس به عنوان دومین کلیسای ارامنه در ایران شناخته می‌شود و کلیسای زور زور کوچکترین کلیسای ارامنه به شمار می‌آید.

تاریخ ثبت جهانی: ۲۰۰۸

معیارهای ثبت: ii ، iii ، vi

۱۰- سازه های آبی شوشتر | خوزستان

سازه‌های آبی شوشتر مجموعه‌ای بی‌نظیر با ۱۳ بخش است که از دوران هخامنشیان تا ساسانیان برای هدایت و استفاده از آب مورد استفاده قرار می‌گرفتند. این مجموعه پل‌ها، بند‌ها، کانال‌ها، آبشارها و آسیاب‌هایی را در خود دارد و از آن به عنوان بزرگترین مجموعه صنعتی دنیا پیش از انقلاب صنعتی و شاهکار مهندسی ایران باستان یاد می‌شود.

تاریخ ثبت جهانی: ۲۰۰۹

معیارهای ثبت: ii ، i ، v

۱۱- بازار تبریز | آذربایجان شرقی

بازار بزرگ تبریز به عنوان یکی از بزرگترین بازارهای سرپوشیده جهان شناخته می‌شود و می‌توان آن را وسیع‌ترین مجموعه مسقف آجری در جهان دانست. این بازار حدود ۶۵۰۰ حجره را در خود جای داده و ۴۰ صنف در آن فعالیت می‌کنند. به جز حجره‌ها چندین حمام، کاروانسرا و مسجد نیز در این بازار ساخته شده که هر یک از نظر تاریخی و معماری، اهمیت زیادی دارند. این بازار، یکی دیگر از میراث جهانی یونسکو در ایران است.

برای کسب اطلاعات بیشتر، پیشنهاد می‌کنیم مطلب بهترین جاهای دیدنی تبریز را نیز در مجله گردشگری فلای تودی مطالعه کنید.

تاریخ ثبت جهانی: ۲۰۱۰

معیارهای ثبت: ii ، iii ، iv

۱۲- بقعه و خانقاه شیخ صفی الدین اردبیلی | اردبیل

آرامگاه شیخ صفی الدین اردبیلی یکی از آثار مهم تاریخی و معماری در ایران است که تزیینات و کاشی‌کاری‌هایش، نظیر ندارد. اشخاص زیر در این مکان به خاک سپرده شده‌اند:

• شیخ صفی‌الدین اردبیلی | نیای دودمان صفوی
• شاه اسماعیل اول | اولین پادشاه صفوی
• مادر شاه اسماعیل
• شهدای جنگ چالدران
• مشایخ و بزرگان دوران صفوی

این بنا بخش‌های متعددی از جمله خانقاه، چله‌خانه، مسجد، چینی‌خانه و … را در بر می‌گیرد.

تاریخ ثبت جهانی: ۲۰۱۰

معیارهای ثبت: i ، ii ، iv

۱۳- مجموعه باغ های ایرانی

باغ‌های ایرانی، عنوانی مربوط به ۱۲ باغ در کشورهای ایران، هند و پاکستان است که به دلیل ساختار و اهمیتشان در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده‌اند و شامل باغ‌هایی می‌شوند که ساختار هندسی مشخص و یکسانی دارند و آب، درختان و کوشک میانی از عناصر جدانشدنی آن‌ها به شمار می‌روند.

۹ مورد از این باغ‌ها در ایران قرار دارند و عبارتند از:

• باغ پاسارگاد | پاسارگاد
• باغ ارم | شیراز
• باغ چهلستون | اصفهان
• باغ فین | کاشان
• باغ عباس آباد | بهشهر
• باغ شازده | ماهان
• باغ دولت آباد | یزد
• باغ پهلوانپور | مهریز
• باغ اکبریه | بیرجند

تاریخ ثبت جهانی: ۲۰۱۱

معیارهای ثبت: i ، ii ، iii ، iv ، vi

۱۴- مسجد جامع اصفهان | اصفهان

مسجد جامع اصفهان که با نام‌های دیگری همچون مسجد جامع عتیق و مسجد جمعه اصفهان نیز شناخته می‌شود،  بنایی تاریخی و ارزشمند در انتهای بازار بزرگ اصفهان است و از آن به عنوان یکی از قدیمی‌ترین مساجد ایران یاد می‌شود.

ساخت این مسجد به قرن دوم هجری باز می‌گردد اما در طول تاریخ آن را تخریب کرده و تغییراتی در ساختارش داده‌اند. مسجد جامع اصفهان، مسجدی چهار ایوانی است و آن را یکی از تاثیرگذارترین مساجد بر معماری مساجد دیگر می‌دانند.

تاریخ ثبت جهانی: ۲۰۱۲

معیارهای ثبت: i ، ii ، iv

۱۵- برج گنبد قابوس | گلستان

برج گنبد قابوس، بنایی با ارتفاع ۷۲ متر (با احتساب پی) است که در شهر گنبد کاووس قرار دارد و عنوان دومین برج تمام آجری جهان از نظر ارتفاع را به خود اختصاص داده است. ساخت این بنا به سال ۳۷۵ خورشیدی مصادف با زمان پادشاهی کاووس بن وشمگیر، چهارمین حاکم سلسله آل زیار، باز می‌گردد.

کاربرد این سازه هنوز در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. عده‌ای این برج را آرامگاه کاووس بن وشمگیر می‌دانند اما هیچ وقت، مدفنی در آن یافت نکرده‌اند. برخی معتقدند این بنا یک رصد خانه و یا یک میل راهنما بوده که از گم شدن مسافران جلوگیری می کرد و برخی دیگر نیز آن را تنها نشانی از شکوه پادشاه می‌دانند و کاربری خاصی برایش در نظر نمی‌گیرند.

تاریخ ثبت جهانی: ۲۰۱۲

معیارهای ثبت: i ، v ، vi

۱۶- کاخ گلستان | تهران

کاخ گلستان که آن را کاخ موزه گلستان هم می‌نامند، مجموعه‌ای بی‌نظیر و شاهکاری با حدود ۱۳ بخش و بیش از ۴۴۰ سال قدمت است که سنگ بنای آن را شاه عباس صفوی نهاد و تا دوران معاصر، تغییرات زیادی در آن به وجود آمد. قدیمی‌ترین اثری که امروزه در مجموعه گلستان بر جای مانده، به دوران کریمخان زند تعلق دارد و پس از آن، قاجارها بناهای متعددی را در آن ساختند و مجموعه را گسترش دادند.

در حال حاضر، این مجموعه به واسطه تزیینات معماری از جمله کاشی‌کاری‌ها و آینه کاری‌ها شهرت دارد و تحقیقات زیادی پیرامون طرح‌ها و نقش‌ها در آن صورت گرفته است.

تاریخ ثبت جهانی: ۲۰۱۳

معیارهای ثبت: i ، ii ، iii ، iv

۱۷- شهر سوخته | سیستان و بلوچستان

شهر سوخته نام مجموعه‌ای از بقایای یک شهر باستانی است که وسعت آن به ۲۸۰ هکتار می‌رسد و بر خلاف ظاهر بیابانی امروزش، در پنج هزار سال پیش از میلاد، منطقه‌ای سرسبز و آباد بوده و  یک دولت شهر پیشرفته به شمار می‌آمد.

این مجموعه باستانی به واسطه ساختار شگفت‌انگیز و کشفیاتی که در آن رخ داده، شهرت دارد. از جمله کشفیات در این محوطه باستانی می‌توان به چشم مصنوعی، بازی تخته نرد، آثار جراحی مغز و… اشاره کرد.

تاریخ ثبت جهانی: ۲۰۱۴

معیارهای ثبت: ii ، iii ، iv

۱۸- منظر فرهنگی روستای میمند | کرمان

روستای میمند، روستایی ساخته شده در دل صخره‌هاست که قدمت آن را تا ۱۲۰۰۰ سال تخمین زده‌اند. خانه‌های این روستا به صورت دستکند و در صخره‌ها شکل گرفته‌اند و به همین دلیل از استحکام بالایی برخوردارند. ۴۰۰ خانه در این روستا ساخته شده است که به آن‌ها کیچه می‌گویند و مساحت هر یک از آنها حداکثر به ۹۰ مترمربع می‌رسد. میمند یکی از معدود روستاهای صخره‌ای جهان محسوب می‌شود که هنوز هم مردم در آن زندگی می‌کنند و همین موضوع باعث اهمیت آن شده است.

تاریخ ثبت جهانی: ۲۰۱۵

معیارهای ثبت: v

۱۹- محوطه باستانی شوش | خوزستان

یک دیگر از میراث جهانی یونسکو در ایران محوطه باستانی شوش است. محوطه باستانی شوش، مجموعه‌ای از بقایای شهری است که به عنوان یکی از کهن‌ترین شهرهای جهان شناخته می‌شود و قدمت آثار سکونت در آن به ۷۰۰۰ سال پیش باز می‌گردد.

این شهر به عنوان محل برخورد دو تمدن عیلامیان و میان رودیان شناخته می‌شود که هر یک از اهمیت بالایی در منطقه برخوردار بودند و آثار به جا مانده از آنها اطلاعات خوبی را در مورد تاریخ ایران باستان به کارشناسان می‌دهد. محوطه باستانی شوش آثار و بقایایی مانند کاخ شاپور، کاخ آپادانا، کاخ هدیش، دروازه شرقی، مسجد جامع شوش، تپه‌های آکروپول، قلعه فرانسوی‌ها و… را دربرمی‌گیرد.

تاریخ ثبت جهانی: ۲۰۱۵

معیارهای ثبت: i ، ii ، iii ، iv

۲۰- قنات ایرانی از میراث جهانی یونسکو در ایران

قنات ایرانی عنوانی اختصاص یافته به مجموعه ۱۱ قنات در ایران است که هر یک از نظر قدمت، معماری، طول و … خاص هستند و ویژگی‌های منحصر به‌فردی دارند. بر اساس آمارها ۳۶۰۰۰ قنات فعال در ایران وجود داشته و امروزه بقایای آنها باقی مانده است.

۱۱ قنات ایرانی ثبت جهانی شده عبارتند از:

• قنات قصبه | گناباد (عمیق‌ترین قنات ایران)
• قنات بلده | فردوس
• قنات زارچ | یزد (طولانی‌ترین قنات جهان)
• قنات مون | اردستان (تنها قنات دوطبقه جهان)
• قنات حسن‌آباد | مهریز
• قنات وزوان | وزوان (دارای سدهای زیرزمینی)
• قنات مزدآباد | میمه (دارای سدهای زیرزمینی)
• قنات جوپار | جوپار
• قنات ابراهیم آباد | اراک
• قنات‌های قاسم‌آباد و اکبرآباد | بم (قنات‌های دوقلو)

تاریخ ثبت جهانی: ۲۰۱۶

معیارهای ثبت:  iii ، iv

۲۱- شهر تاریخی یزد

شهر تاریخی یزد، یکی از کلان‌شهرهای ایران است که به عنوان یکی از قدیمی‌ترین شهرهای جهان و اولین شهر خشتی جهان شناخته می‌شود. یکی از دلایل شهرت یزد، بادگیرهای آن است که باعث شده‌اند این شهر به شهر بادگیرها، شهرت پیدا کند. از جمله آثار شاخص این شهر می‌توان به مسجد جامع یزد، بازار خان، میدان امیرچخماق و… اشاره کرد که همگی در بافت تاریخی این شهر قرار گرفته‌اند. این ویژگی‌ها باعث شده‌اند که یزد جزو میراث جهانی یونسکو در ایران ثبت شده باشد.

برای کسب اطلاعات بیشتر پیشنهاد می‌کنیم فهرست کامل جاهای دیدنی یزد را در مجله گردشگری فلای تودی مطالعه کنید.

تاریخ ثبت جهانی: ۲۰۱۷

معیارهای ثبت:  iii ، v

۲۲- چشم انداز باستان شناسی ساسانی | فارس

چشم‌انداز باستان‌شناسی ساسانی به مجموعه‌ای متشکل از هشت سایت باستانی گفته می‌شود که در مناطق فیروزآباد، بیشاپور و سروستان در جنوب غربی استان فارس قرار دارند. در این سایت‌های باستانی، سازه‌ها، کاخ‌ها و بقایایی از شهرها به چشم می‌خورد که از دوران ساسانی به جا مانده‌اند و قدمت آنها به ۲۲۴ تا ۶۵۸ میلادی باز می‌گردد. 

• قلعه دختر
• سنگ نگاره پادشاهی اردشیر بابکان
• سنگ نگاره پیروزی اردشیر بر اردوان
• اردشیر خوره (شهر گور)
• کاخ اردشیر بابکان
• شهر بیشاپور
• غار شاپور (مجسمه شاپور یکم)
• کاخ ساسانی سروستان

تاریخ ثبت جهانی: ۲۰۱۸

معیارهای ثبت: ii ، iii ، v

۲۳- راه آهن سراسری ایران

راه آهن سراسری ایران نام خط آهنی است که از شمال تا جنوب ایران امتداد دارد و تهران را از یک سو به شمال و از سوی دیگر به جنوب ایران متصل می‌کند. این راه آهن در استان‌های گلستان، مازندران، سمنان، تهران، قم، مرکزی، لرستان و خوزستان کشیده شده و ۱۳۹۴ کیلومتر طول دارد. از جمله دیدنی‌های شاخص این مسیر ریلی، پل ورسک است که از شاهکارهای مهندسی در زمان پهلوی به شمار می‌رود.

تاریخ ثبت جهانی: ۲۰۲۱

معیارهای ثبت: ii ، iv

۲۴- منظر فرهنگی اورامانات

اورامان یا هورامان یا اورامانات نام منطقه‌ای کوهستانی در غرب ایران است که به واسطه خانه‌های پلکانی و شباهت به روستای پلکانی ماسوله گیلان به هزار ماسوله شهرت دارد. این منطقه بین دو استان کردستان و کرمانشاه واقع شده و بیش از ۷۰۰ روستا را در بر می‌گیرد. اورامان به واسطه فرهنگ غنی مردم و پوشش و آداب و رسوم زیبای‌شان نیز زبانزد است و مراسم مشهور پیر شالیار نیز در این منطقه برگزار می‌شود.

تاریخ ثبت جهانی: ۲۰۲۱

معیارهای ثبت: iii ، v

آثار طبیعی ایران در یونسکو

علاوه بر آثار تاریخی، آثار طبیعی ایران نیز به فهرست میراث جهانی یونسکو راه یافته‌اند که عبارتند از:

۱- دشت لوت

دشت لوت، منطقه‌ای بیابانی در استان‌های کرمان، سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی است که ۱۰ درصد مساحت ایران را تشکیل می‌دهد و به عنوان بیست و هفتمین بیابان بزرگ دنیا شناخته می‌شود. این بیابان آثار بی‌نظیری همچون کلوت شهداد، بزرگترین شهر کلوخی جهان، را در خود جای داده و میزبان هرم‌های ماسه‌ای دنیا با ارتفاع بیش از ۴۵۰ متر است. از دیگر شگفتی‌های این بیابان می‌توان به کویر پاشتری، گدازه‌های بازالتی، پلی‌گون‌ها و… اشاره کرد.

تاریخ ثبت جهانی: ۲۰۱۶

معیارهای ثبت: viii ، vi

۲- جنگل های هیرکانی

جنگل های هیرکانی، به منطقه‌ای جنگلی با وسعت ۵۵۰۰۰ کیلومتر مربع اطلاق می‌شود که در استان‌های گلستان، مازندران، گیلان، خراسان شمالی و سمنان و بخش‌هایی از جمهوری آذربایجان قرار دارد. قدمت این منطقه به ۲۵ تا ۵۰ میلیون سال می‌رسد و به عنوان یکی از ارزشمندترین جنگل‌های جهان از آن یاد می‌شود تا جایی که لقب موزه طبیعی را به آن داده‌اند. این جنگل میزبان بیش از ۳۲۰۰ گونه گیاهی است و حدود ۱۲۰ گونه از جانوران و پرندگان از جمله پلنگ ایرانی نیز در آن زندگی می‌کنند.

تاریخ ثبت جهانی: ۲۰۱۹

معیارهای ثبت: ix

میراث جهانی ناملموس یونسکو چیست؟

میراث جهانی ناملموس یونسکو، آثار فرهنگی و معنوی کشورهای مختلف جهان هستند که از نسل‌های گذشته سینه به سینه تا به امروز حفظ شده‌اند. این میراث فرهنگی، مانند آثار باستانی نیستند که مکان مشخصی داشته باشند اما معرف فرهنگ جوامع محتلف هستند.

میراث جهانی ناملموس ایران در یونسکو

به طور کلی، آثار ثبت شده ایران در یونسکو ۴۵ اثر است. از این میان، ۲۴ اثر آن مربوط به آثار ملموس و ۲۱ اثر مربوط به آثار ناملموس هستند. میراث جهانی ناملموس ایران در یونسکو عبارتند از:

• هنر ساختن و نواختن عود
• تولید سنتی ابریشم برای بافندگی
• سوزن دوزی به سبک ترکمنی
• برنامه ملی پاسداری از هنر سنتی خوشنویسی
• هنر نقاشی مینیاتور
• آیین زیارت تادئوس
• هنر ساختن و نواختن دوتار
• هنر ساختن و نواختن کمانچه
• موسیقی بخشی‌های خراسان
• چوگان
• هنر پخت نان لواش
• آیین نوروز
• مراسم قالی شویان مشهد اردهال
• دانش لنج سازی خلیج فارس
• آیین ورزش‌های پهلوانی و زورخانه‌ای
• هنر نمایشی تعزیه
• مهارت فرش‌بافی فارس
• مهارت قالی‌بافی کاشان
• ردیف‌های موسیقی سنتی ایران
• آیین نقالی

ایران رتبه دهم جهان را از نظر تعداد آثار جهانی دارد

بد نیست بدانید ایران با ۲۴ اثر ثبت جهانی شده، از نظر آثار ملموس ثبت شده در یونسکو، رتبه دهم را در دنیا دارد. جالب آن که نام کشور اسپانیا در صدر قرار گرفته است. فرقی نمی‌کند برای تماشای این آثار ارزشمند یک بلیط هواپیما بخرید، هتل رزرو کنید یا سفر جاده‌ای و ریلی را ترجیح دهید، فقط این جاذبه‌های تاریخی و طبیعی را در فهرست مکان هایی که بازدی از آنها بازدید کرد، قرار دهید.

شما کدام یک از این جاذبه های جهانی ایران را دیده‌اید؟ کدام یک از آنها توجه شما بیش از دیگر آثار به خود جلب کرد؟ در بخش نظرات، با ما در میان بگذارید.

سوالات متداول درباره میراث جهانی یونسکو در ایران