سفر به استانبول یعنی بازدید از جاذبه‌های گردشگری متنوع در کنار خرید، تفریح و رستوران‌گردی؛ اما همیشه سوال اینجاست که باید گردش در این شهر را از کجا شروع کنیم؟ به طورحتم، مسجد ایاصوفیه استانبول یکی از اولین جاهای دیدنی استانبول است که باید در سفر به این شهر از آن بازدید کنید. مسجد ایاصوفیه درست مثل برج ایفل پاریس و معبد پارتنون آتن، نماد شهر محسوب می‌شود و اهمیت زیادی برای استانبول دارد. در ادامه با مجله گردشگری فلای تودی همراه شوید تا این جاذبه دیدنی و مهم ترکیه را بیشتر بشناسید.
آشنایی با ایاصوفیه استانبول
ایاصوفیه فقط یک مسجد نیست، بلکه یکی از ارزشمندترین آثار معماری جهان است؛ بنایی که در طول تاریخ دو بار از بین رفت و هر بار مورد بازسازی قرار گرفت و در نهایت از کلیسای ایاصوفیه استانبول به مسجد تبدیل شد. بارها نام آن تغییر یافت و در نهایت ایاصوفیه باقی ماند.
ایاصوفیه جایی است که در آن معماری بیزانس و اسلامی، ترکیب فوق‌العاده‌ای ایجاد کرده و به ندرت مشابه این ترکیب را در اثر تاریخی دیگری می‌بینید. از ستونی که مردم معتقد بودند شفا می‌دهد تا ۴۰ پنجره‌ای که هاله عرفانی را در شبستان ایجاد می‌کند، همه و همه از عجایب این اثر هستند. باید ایاصوفیه را به چشم ببینید تا درک کنید چرا در فهرست آثار یونسکو به ثبت رسیده است و تا این حد اهمیت دارد. شاید با دیدن زیبایی‌ها و شگفتی‌های ایاصوفیه بفهمید که چرا سالانه حدود ۳ میلیون نفر از این اثر بازدید می‌کنند؟!
مسجد ایاصوفیه کجاست؟
مسجد ایاصوفیه در محله سلطان احمد و در بخش اروپایی استانبول قرار دارد. سلطان احمد یکی از توریستی‌ترین محله‌‌های استانبول است که هتل‌ها و جاهای دیدنی مختلفی در اطراف آن دیده می‌شود.
آدرس: استانبول، محله سلطان احمد، میدان ایاصوفیه، مسجد ایاصوفیه
چگونه از میدان تکسیم به مسجد ایاصوفیه برویم؟
فاصله بین میدان تقسیم تا مسجد ایاصوفیه حدود ۳ کیلومتر است و می‌توانید آن را به روش‌های زیر طی کنید:
- ارزان ترین راه برای رفتن از میدان تقسیم به مسجد ایاصوفیه استفاده از ترامواست و ۱۵ دقیقه طول می‌کشد. می‌توانید با خط Tram T1 از ایستگاه تراموا کاتاباس به محله سلطان احمد بروید.
- تاکسی سریع‌ترین راه برای رفتن به ایاصوفیه از میدان تقسیم به شمار می‌رود و فقط ۸ دقیقه زمان می‌برد.
- خط متروی مستقیم هم از میدان تقسیم استانبول به ایاصوفیه وجود دارد. کافی است در ایستگاه متروی میدان تقسیم سوار شوید و به محله سلطان احمد بروید.
قیمت بلیط مسجد ایاصوفیه استانبول و ساعات بازدید
ساعت بازدید از ایاصوفیه استانبول: هر روز از ۰۹:۰۰ تا ۱۷:۰۰
توجه داشته باشید که در ساعات نماز نمی‌توانید از این اثر بازدید کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید به سایت مسجد ایاصوفیه مراجعه کنید.
نکات مهم بازدید از ایاصوفیه
- برای بازدید از داخل مسجد ایاصوفیه حتما باید کفش‌هایتان را در بخشی که فرش شده است، در بیاورید.
- زنان و مردان باید لباس مناسب بپوشند (لباس خیلی کوتاه و خیلی تنگ نپوشید).
- زنان قبل از ورود به مسجد باید روسری سر کنند. البته در ورودی مسجد به آنها روسری هم داده می‌شود.
- اجازه عکاسی دارید، اما نمی‌توانید از مردمی که عبادت می‌کنند عکس بگیرید.
- سعی کنید در طول روز از مسجد ایاصوفیه دیدن کنید تا بهترین تجربه بازدید از این بنا را داشته باشید.
- آخر هفته‌ها و جمعه‌ها هنگام ظهر به دلیل حضور مردم محلی، این مکان بسیار شلوغ است.
معماری ایاصوفیه | الهام‌بخش مسجد آبی استانبول
ایاصوفیه، یک کلیسای مهم در پایتخت امپراتوری بیزانس بود که بعدها مسجدی برای عثمانیان شد. ساخت ایاصوفیه استانبول بین سالهای ۵۳۲ تا ۵۳۷ میلادی با الهام از هنر و معماری بیزانس صورت گرفت. این سبک بعدها الهام‌بخش بسیاری از مساجد دیگر عثمانی مانند مسجد آبی استانبول شد.
ایاصوفیه از این نظر یک اثر تاریخی مهم به شمار می‌رود که ترکیبی از معماری بیزانس و اسلامی را به رخ می‌کشد. شما می‌توانید معماری اسلامی را در مناره‌ها، خطاطی‌ها و محراب این اثر تاریخی مشاهده کنید.
ساختار کلی ایاصوفیه تقریبا به شکل مربع طراحی شده است. سه راهرو در این بنا وجود دارد که با ستون‌هایی از هم جدا می‌شوند و هر کدام گالری زیبایی از موزاییک‌ها را در خود دارند. موزاییک‌ها و خطاطی‌ها بخش مهمی از معماری و طراحی این اثر هستند که در ادامه بیشتر از آنها خواهیم گفت.
تاریخچه مسجد ایاصوفیه استانبول | از بیزانس تا عثمانی
ایاصوفیه بنایی است با قدمت ۱۵۰۰ ساله و جایی است که هم مسیحیان و هم مسلمانان در آن عبادت کرده‌اند. ایاصوفیه در ابتدا به عنوان کلیسا ساخته شد و پس از سقوط امپراتوری بیزانس در سال ۱۴۵۳ میلادی به موزه ایاصوفیه در استانبول ترکیه تبدیل شد. در ابتدا این اثر را به دلیل اندازه بزرگی که داشت، The Great Church به معنای کلیسای بزرگ می‌نامیدند؛ اما پس از جنگ عثمانی به ایاصوفیه تغییر نام داد. بیایید نگاهی به تاریخ مسجد ایاصوفیه استانبول، این اثر برجسته معماری بیندازیم.
ساختار اولیه: ساخت یک کلیسا برای مسیحیان ارتودوکس درست زمانی آغاز شد که استانبول را با نام قسطنطنیه می‌شناختند. در دوره امپراتوری بیزانس، کنستانتین اول دستور ساختن این کلیسا را صادر کرد. استانبول در آن زمان پایتخت امپراتوری بیزانس بود و ارتودوکس به عنوان مذهب رسمی آن شناخته می‌شد. این کلیسای بزرگ در سال ۴۰۴ میلادی در میان آشوب‌هایی که در قسطنطنیه به وجود آمد، سوخت و برای همیشه از بین رفت.
بازسازی اول: ساخت دوباره این اثر در سال ۴۱۵ میلادی توسط امپراتور تئودوس دوم انجام گرفت. در این زمان باز هم یک کلیسا روی ویرانه‌های کلیسای قبلی ساخته شد، اما دوباره در درگیری و آشفتگی‌هایی که وجود آمد، به شدت آسیب دید.
بازسازی دوم: آسیب‌های زیادی در طول زمان به ایاصوفیه رسید، اما در قرن ششم جاستنیانوس آن را مرمت و بازسازی کرد. این کلیسا ۳ بار بازسازی شد و آخرین مرمت آن در سال ۵۳۷ میلادی صورت گرفت. از آن زمان تا به امروز ساختمان این بنا تقریبا به همین شکلی که می‌بینید، باقی مانده است. نقاشی‌های زیاد موزاییکی از چهره مسیح، مریم مقدس و پادشاهان بیزانس در این دوران به ایاصوفیه افزوده شدند. این نقاشی‌های موزاییکی حتی امروز هم بخش مهمی از دیدنی های ایاصوفیه هستند.
ایاصوفیه چه زمانی و به دستور چه کسی به مسجد تبدیل شد؟
در سال ۱۴۵۳ میلادی و به دستور سلطان محمد دوم، کاربری این کلیسا تغییر یافت. پس از اینکه سلطان محمد استانبول را فتح کرد، دستور داد تا نقاشی‌های کلیسا را بپوشانند و اولین نماز جمعه در آن خوانده شود. مناره، منبر و محراب نیز در همین دوران به ایاصوفیه اضافه شدند.
بازسازی در زمان سلطان سلیم: در دوران حکومت سلیم دوم (۱۵۷۴-۱۵۶۶)، معماری مسجد تغییراتی کرد. یک معمار ترک، بخش‌هایی مانند مناره‌های جدید، لژ سلطان و مقبره‌ای برای سلیم دوم را به این مسجد افزود و چهره‌ای جدید به آن بخشید.
ایاصوفیه پس از نبرد عثمانی: بخش زیادی از طرح‌های روی موزاییک‌های اصلی پس از نبرد عثمانی، توسط خطاطان اسلامی تغییر یافت. در این دوران، یک محراب و ۴ مناره نیز به مسجد اضافه شد.
ایاصوفیه در قرن بیستم و حضور آتاتورک: بخش‌های مختلف ایاصوفیه در دوران حکومت‌های مختلف ساخته شده و به صورت مستمر در حال تغییر بوده است. در نهایت در سال ۱۹۴۳، به دستور کمال آتاتورک، رئیس‌جمهور ترکیه، این ساختمان کاربری موزه پیدا کرد و به جاذبه گردشگری تبدیل شد. این اثر تا سال ۲۰۲۰، تحت عنوان موزه ایاصوفیه توسط وزارت فرهنگ ترکیه اداره می‌شد.
مسجد ایاصوفیه و دستور اردوغان: در جولای ۲۰۲۰، به دستور رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، درهای ایاصوفیه دوباره به عنوان یک مسجد برای عبادت به روی مردم باز شد. در حال حاضر این اثر برجسته با کاربری مسجد و موزه، در فهرست مشهورترین جاذبه های گردشگری استانبول جای دارد.
مصالح ساختمانی ایاصوفیه استانبول | از آناتولی تا آفریقا
امپراتور جاستنیانوس می‌خواست نمادی برای کل امپراتوری بیزانس بسازد و هر کاری که می‌توانست، انجام داد. او گنبد بزرگی ساخت که مانندش در جهان کمتر باشد و ستون‌هایی از جنس مرمر را به بنا افزود تا شکوه و عظمت را در ذهن مردم مجسم کند. امپراتور حتی مصالح ساخت این مسجد را از مناطق مختلف جمع آوری کرد. سنگ مرمر کف ایاصوفیه از آناتولی آورده شد که در حال حاضر در شرق ترکیه و سوریه است. آجر دیوارها و بخش‌هایی از کف نیز از شمال آفریقا به استانبول رسیدند.
بخش های دیدنی ایاصوفیه
مسجد ایاصوفیه یک مرکز مذهبی، سیاسی و هنری از دوره بیزانس است. از زمانی که پا به مسجد ایاصوفیه می‌گذارید، یک ساعت و نیم زمان لازم دارید تا از تمام جزییات این اثر، از معماری آن تا مقبره‌ها و … بازدید کنید.
دومین گنبد بزرگ جهان در استانبول
شبستان اصلی مسجد ایاصوفیه یک گنبد بزرگ دارد که دومین گنبد بزرگ جهان پس از کلیسای سنت پیتر رم به شمار می‌رود. این گنبد شگفت‌انگیز با قطر ۳۳ متر، در ارتفاع ۵۵ متری از سطح زمین قرار دارد. دو نیم‌گنبد در دو طرف آن ساخته شده است که یکی در محراب و دیگری در ورودی اصلی به چشم می‌خورد.
۴۰ پنجره دور تا دور گنبد ساخته شده که در طول روز، نور خیره‌کننده‌ای را وارد شبستان می‌کنند. خطاطی‌های زیبا سراسر قسمت داخلی گنبد را پوشانده است. دیوارهای نیم‌دایره و ستون‌های بلندی که این گنبد را سرپا نگه داشته‌اند، تصویر فوق‌العاده‌ای خلق کرده‌اند. این بنا با تصویر گنبد و ستون‌هایی که در دو طبقه روی هم قرار گرفته‌اند، تماشایی‌تر می‌شود.
گنبد و کلیسای ایاصوفیه توسط دو معمار به نام‌های آنتمیوس و ایزودوروس ساخته شد. جالب است بدانید برخلاف گنبد معبد پارتنون که هیچ‌وقت متزلزل نشد، گنبد ایاصوفیه در سال ۵۵۸ میلادی بر اثر زلزله فرو ریخت و آن را دوباره و با دیواره‌های محکم‌تری ساختند.
ستون‌هایی از جنس معبد آرتمیس !
از گنبد که بگذریم، ستون‌های مسجد ایاصوفیه استانبول توجه هر بیننده‌ای را جلب می‌کنند. این مسجد ۱۴۰ ستون از جنس مرمر دارد. حتما نام معبد آرتمیس در اِفسوس (Ephesus) را شنیده‌اید که یکی از عجایب هفتگانه جهان به شمار می‌رود. جالب است بدانید بخشی از مرمرهای ایاصوفیه را از معبد آرتمیس آورده‌اند. همچنین ۸ ستون زرشکی رنگ ایاصوفیه که نشان از دوران امپراتوری بیزانس دارند، از مصر آمده است. ستون‌ها در ایاصوفیه ستون‌های معمولی نیستند، بلکه هر کدام از آنها یک اثر ارزشمند تاریخی و هنری به شمار می‌رود.
ستونی که شفا می‌دهد!
یک ستون در بخش شمال غربی این بنا قرار دارد که به «ستون آرزو» شهرت دارد و با گذشت زمان در میان مردم، مقدس شده است. اما داستان این ستون چیست؟ در زمان امپراتوری رم شرقی، مردم معتقد بودند که این ستون شفا می‌دهد! براساس افسانه‌ها، یک روز امپراتور لوستیانوس که سردرد شدیدی داشته، سرش را به این ستون تکیه می‌دهد و دردش برطرف می‌شود. مردم اعتقاد داشتند، اگر انگشت خود را در حفره این ستون بگذارند و بدنشان را لمس کنند، شفا پیدا خواهند کرد!
موزاییک های ایاصوفیه
بخشی که اصلا نباید در بازدید از ایاصوفیه استانبول از دست داد، موزاییک‌های طلایی و نقاشی‌های به جامانده از دوران بیزانس است. این موزاییک‌ها، از بخش‌های اولیه معماری این اثر ارزشمند هستند که امروزه تنها بخشی از آنها را می‌توان دید. از مهمترین نقاشی‌های باقی‌مانده روی موزاییک‌ها می‌توان به تصویر مریم مقدس در حالی که مسیح را روی پایش گذاشته، اشاره کرد. در بالای ورودی جنوب غربی مسجد هم یک موزاییک از تصویر مریم مقدس با کنستانتین، اولین امپراتوری بیزانس و جاستنیانوس اول دیده می‌شود.
خطاطی‌های ایاصوفیه و هنر اسلامی
همانطور که گفتیم پس از نبرد عثمانی، کلیسای ایاصوفیه به مسجد تبدیل شد. از این رو، طراحی داخلی آن تا حد زیادی تغییر کرد. خطاط‌های زیادی برای اجرای هنر اسلامی به مسجد راه یافتند و بخش‌های مختلفی از آثار قبلی را پوشاندند.
خطاطی‌های مسجد ایاصوفیه امروزه بخش مهمی از آن هستند. این خطاطی‌ها در گوشه‌گوشه این اثر دیده می‌شوند و رنگ طلایی آنها کاملا جلب توجه می‌کند. تمام این خطاطی‌ها به دستور سه پادشاه عثمانی یعنی محمد دوم، احمد سوم و مصطفی دوم انجام شده‌اند.
دروازه امپراتوری، محل ورود امپراتورها به کلیسا
قدمت این دروازه به قرن ششم بازمی‌گردد و بزرگترین درب ایاصوفیه با ۷ متر ارتفاع به شمار می‌رود. جنس چهارچوب در، از فلز برنز و خودِ در از چوب بلوط است. امپراتور و خانواده‌اش برای ورود به کلیسا از این ورودی استفاده می‌کردند. ارتفاع این در از دیگر درهای بنا بیشتر است و به راحتی می‌توانید آن را تشخیص دهید.
کتابخانه سلطان محمود اول
کتابخانه‌ای که توسط سلطان محمود اول در مسجد ایاصوفیه ساخته شد، به لحاظ معماری کم‌نظیر است. این کتابخانه یک کلکسیون غنی به شمار می‌رفت و در آن زمان افراد زیادی به استخدام آن درآمده بودند. سلطان محمود چندین بار از این کتابخانه بازدید و هدایای مختلفی به آن اعطا کرد. کتاب‌های موجود در این بخش در سال ۱۹۶۸ به کتابخانه سلیمانیه منتقل شدند.
مقبره سلاطین در ایاصوفیه | پادشاهی که قبل از مرگ، مقبره‌اش را طراحی کرد!
۵ مقبره متعلق به سلاطین عثمانی و خانواده‌هایشان در مسجد ایاصوفیه وجود دارد. این مقبره‌ها در یک مکان کوچک در گوشه جنوب شرقی این اثر تاریخی قرار گرفته‌اند:
مقبره محمد سوم، سیزدهمین پادشاه عثمانی: سطان محمد سوم، نخستین کسی بود که پس از سلطان سلیمان اول، اداره ارتش او را به دست گرفت. پسر چهارم او، احمد، مسجد آبی استانبول را ساخت.
سلطان سلیم دوم، یازدهمین پادشاه عثمانی: او فرد موفقی نبود و به اداره حکومت و مسائل نظامی علاقه‌ای نداشت. مقبره او یکی از زیباترین مقبره‌ها در استانبول است که قبل از مرگش دستور داد توسط «سینان معمار» طراحی شود.
مراد سوم، دوازدهمین پادشاه عثمانی: آخرین مناره‌های مسجد ایاصوفیه به دستور این پادشاه عثمانی ساخته شد. همسر و چند فرزندش هم با او در این آرامگاه دفن شده‌اند.
مصطفی اول و ابراهیم، پانزدهمین و هجدهمین پادشاه عثمانی: پس از مصطفی اول، آخرین آرامگاه به ابراهیم، هجدهمین پادشاه عثمانی، تعلق دارد. در کنار مصطفی و ابراهیم، ۱۷ نفر دیگر نیز دفن شده‌اند.
آیا رزرو تور راهنما برای بازدید از ایاصوفیه لازم است؟
می‌توانید خودتان به ایاصوفیه بروید یا با تور از این اثر تاریخی بازدید کنید. این تورها، دارای راهنما هستند و اطلاعات زیادی درباره این مسجد به شما می‌دهند. معمولا این تورهای راهنما، در ورودی حیاط مسجد در دسترس قرار دارند، اما پیشنهاد ما این است، از تورهایی استفاده کنید که شما را به چندین جاذبه مهم استانبول می‌برند.
هتل های نزدیک ایاصوفیه
برای رزرو هتل استانبول و در نزدیکی ایاصوفیه، به سراغ هتل های محله سلطان احمد بروید. این محله، یک منطقه توریستی با تعداد زیادی هتل است؛ حتی ساختمان‌های تاریخی زیبایی دارد که به هتل تبدیل شده‌اند و سبک و سیاق دوره عثمانی دارند.
بهترین هتل های نزدیک ایاصوفیه:
- هتل وایت هاوس استانبول | White House Hotel Istanbul
- هتل پوئم | Hotel Poem
- ایستانبول سوئیتس | Eastanbul Suites
برای آشنایی بیشتر، پیشنهاد می‌کنیم مطلب بهترین هتل های میدان تکسیم استانبول را مطالعه کنید.
جاهای دیدنی اطراف ایاصوفیه
فقط با دو دقیقه پیاده‌روی می‌توانید از ایاصوفیه به جاذبه‌های زیر برسید:
- مسجد سلطان احمد
- کاخ توپکاپی
- باسیلیکا سیسترن یا همان آب انبار استانبول
- حمام و فواره خرم سلطان
- پارک گولهانه استانبول (Istanbul Gülhane Park)
تاریخ در ایاصوفیه لمس می‌شود
مسجد ایاصوفیه استانبول فراز و نشیب‌های زیادی را در تاریخ پشت سر گذاشته و امروز به یک اثر جهانی تبدیل شده است. بازدید از این مسجد حسی متفاوت در بیننده ایجاد می‌کند و شما را از دوره بیزانس به امپراطوری عثمانی می‌کشاند. تاریخ ۱۵۰۰ سالهای که برای خواندنش فقط یک ساعت و نیم زمان لازم دارید! پس معطل نکنید و همین حالا بلیط هواپیما ارزان خود را بخرید تا اولین توقف‌تان در شهر، مسجد ایاصوفیه باشد.
سفر به ترکیه با تور استانبول
همانطور که می‌دانید، هزینه سفر به ترکیه شامل خرید بلیط هواپیما، رزرو هتل، بیمه مسافرتی، ترانسفر، هزینه خورد و خوراک، بازدید از جاهای دیدنی و… می‌شود؛ اما شما می‌توانید با خرید تور استانبول، هزینه‌های خود را کاهش دهید. همچنین خرید تور به شما کمک می‌کند تا در بازه زمانی کوتاه، در کنار بازدید از ایاصوفیه، بهترین‌های استانبول را نیز تجربه کنید. مناسب‌ترین زمان برای رزرو تور در فصل بهار و پاییز است.
نظر شما درباره ایاصوفیه چیست؟ حس و حال‌تان در مورد این اثر را با ما به اشتراک بگذارید.
سوالات متداول درباره مسجد ایاصوفیه استانبول
ایاصوفیه استانبول کجاست؟
مسجد ایاصوفیه در محله سلطان احمد، قسمت اروپایی استانبول و با فاصله کمی از کاخ توپکاپی قرار دارد.
چگونه به مسجد ایاصوفیه استانبول برویم؟
باید از میدان تکسیم وارد خط تراموا شده و در ایستگاه سلطان محمد پیاده شوید، پس از آن با کمی پیاده روی به مسجد می‌رسید.
کلیسای ایاصوفیه چه زمانی به مسجد تبدیل شد؟
این بنا پس از سقوط امپراتوری بیزانس در سال ۱۴۵۳ و به دستور سلطان محمد دوم، تبدیل به مسجد شد.
بهترین هتل های نزدیک ایاصوفیه کدامند؟
هتل وایت هاوس استانبول، هتل پوئم و ایستانبول سوئیتس از بهترین هتل‌های نزدیک ایاصوفیه به شمار می‌روند.
جالب بود مخصوصا مسجد آبی که خیلی‌ها با ایاصوفیه اشتباه می‌گیرند
سلام امین عزیز، خوشحالم که مطلب مورد توجهتون قرار گرفته.