تا به حال نام دریاچه پریشان به گوشتان خورده است؟ آیا میدانید این دریاچه یکی از زیباترین جلوههای طبیعی ایران است که در دل طبیعت استان فارس جای گرفته؟ اگر به دنبال سفری متفاوت در میان چشماندازهای بکر و رویایی هستید، بازدید از دریاچه پریشان میتواند یکی از بهترین انتخابهای شما باشد. این دریاچه با مناظری چشمنواز، زیستگاه گونههای مختلف جانوری و گیاهی است و هر سال گردشگران بسیاری را به سوی خود جذب میکند. برای آشنایی بیشتر با این پدیده شگفتانگیز طبیعی، پیشنهاد میکنیم ادامه این مطلب را در مجله گردشگری فلایتودی بخوانید و با رازهای پنهان این جاذبه خاص آشنا شوید.
دریاچه پریشان کجاست؟
دریاچه پریشان در استان فارس و در حوالی شهرستان کازرون قرار دارد. این دریاچه که با نامهای دیگری همچون دریاچه فامور یا روستای فامور دریاچه پریشان نیز شناخته میشود، که در گذشته از بزرگترین دریاچههای آب شیرین داخلی ایران بوده است. فاصله این دریاچه از مرکز شهر کازرون حدود ۱۵ کیلومتر و دسترسی به آن از طریق جادههای محلی امکانپذیر است.
وجه تسمیه دریاچه پریشان به باورهای محلی بازمیگردد. گفته میشود که در گذشته، این دریاچه در زمانهای خشکسالی به شدت کوچک میشده و همین تغییرات ناگهانی، احساساتی همچون دلتنگی و پریشانی را در دل مردم منطقه ایجاد میکرده است. از این رو، این دریاچه به نام «پریشان» شهرت یافته است.
دریاچه فامور در کنار روستای فامور قرار گرفته و به همین دلیل در برخی منابع و میان مردم محلی با این نام نیز شناخته میشود. منطقه اطراف دریاچه با پوشش گیاهی متنوع و حضور پرندگان مهاجر در فصول مختلف، جلوهای زیبا و بینظیر دارد.
در سالهای اخیر به دلیل تغییرات اقلیمی و کاهش منابع آب، دریاچه پریشان با چالشهایی روبرو شده، اما همچنان یکی از مهمترین و ارزشمندترین زیستبومهای طبیعی استان فارس و ایران به شمار میآید.
بازدید از این دریاچه، فرصت مناسبی برای آشنایی با طبیعت ناب و لمس آرامشی بینظیر در دل دشتهای فارس اس، پس در سفر به شیراز از تماشای این جاذبه دیدنی غافل نشوید.

آدرس: استان فارس، غرب شیراز، ۱۵کیلومتری جنوب شرقی کازرون، بخش جره و آباده، تالاب پریشان
دریاچه پریشان روی نقشه گوگل
تاریخچه دریاچه پریشان فارس
دریاچه پریشان یا دریاچه فامور یکی از کهنترین منابع آبی طبیعی ایران و البته از جاهای دیدنی فارس به شمار میرود که در منطقهای تاریخی در استان فارس واقع شده است. این دریاچه از گذشتههای دور محل زندگی قبایل و روستاهای اطراف بوده و اهمیت حیاتی بسیاری برای مردم منطقه داشته است.
در متون تاریخی، از دریاچه پریشان به عنوان منبع اصلی تأمین آب شیرین و مکانی برای شکار پرندگان و ماهیگیری یاد شده است. ساکنان بومی به کشاورزی و دامداری در کنار این دریاچه مشغول بودند و وجود این پهنه آبی برای آنها ارزش حیاتی داشت.
دریاچه پریشان در دورههای مختلف تاریخی، به ویژه در دوران هخامنشیان و ساسانیان، به عنوان بخشی از مسیرهای تجاری و ارتباطی منطقه مورد توجه قرار داشت. منابع آبی این تالاب در دورههای پرآبی، زندگی جوامع اطراف را شکوفا کرده و در دورههای خشکسالی، مشکلاتی جدی برای آنها ایجاد میکرد.
در قرنهای اخیر، تغییرات اقلیمی، کاهش بارندگی و بهرهبرداری بیرویه از منابع آب زیرزمینی باعث شدهاند که سطح آب دریاچه کاهش یابد و اکوسیستم آن با تهدیداتی روبرو شود. با این وجود، دریاچه پریشان همچنان یکی از مهمترین زیستگاههای طبیعی استان فارس و ایران محسوب میشود که ارزش حفاظتی ویژهای دارد.

آب و هوای دریاچه پریشان
آب و هوای دریاچه پریشان در طول سال دچار تغییرات قابل توجهی میشود که تاثیر زیادی بر اکوسیستم منطقه دارد. در بهار، هوای منطقه معتدل و دلپذیر است. دمای متوسط در این فصل حدود ۱۵ تا ۲۵ درجه سانتیگراد است. وزش نسیمهای ملایم، رشد پوشش گیاهی اطراف دریاچه و حضور پرندگان مهاجر، این فصل را به یکی از بهترین زمانها برای بازدید از دریاچه تبدیل میکند.
در تابستان، هوا گرمتر میشود و دما گاهی به بالای ۳۵ درجه سانتیگراد میرسد. در این دوره، میزان تبخیر آب افزایش مییابد و سطح دریاچه کاهش پیدا میکند. رطوبت نسبی کم و تابش شدید آفتاب از ویژگیهای تابستانی منطقه است.
در پاییز، هوا دوباره خنکتر میشود و دمای هوا بین ۱۵ تا ۲۵ درجه متغیر است. این فصل همراه با بارندگیهای پراکنده، زندگی جدیدی به پوشش گیاهی اطراف دریاچه میبخشد. پرندگان مهاجر نیز دوباره به منطقه بازمیگردند و جلوهای بینظیر به محیط اطراف میدهند.
زمستانهای دریاچه پریشان نسبتاً سرد است و دمای هوا گاهی به زیر ۵ درجه میرسد. بارشهای زمستانی عمدتاً به صورت باران هستند و در برخی سالهای پرباران، آب دریاچه تا حدودی افزایش مییابد. سرمای زمستانی ممکن است پوشش گیاهی را محدود کند، اما جلوهای خاص و آرام به منطقه میبخشد.
به طور کلی، بهترین فصول برای بازدید از دریاچه پریشان بهار و پاییز هستند، زمانی که آب و هوا مطبوع، طبیعت زنده و چشماندازها خیرهکننده است.

بهترین زمان بازدید از دریاچه پریشان
بهترین زمان برای بازدید از دریاچه پریشان فصل بهار و اوایل پاییز است. در این بازه، آب و هوای منطقه معتدل، دلپذیر و سرشار از طراوت است. طبیعت اطراف دریاچه در بهار سرسبز شده و با حضور پرندگان مهاجر، جلوهای بینظیر به محیط میبخشد. پاییز نیز با هوای خنک و رنگهای پاییزی، فرصتی عالی برای تماشای مناظر طبیعی و عکاسی فراهم میکند.
بازدید در تابستان به دلیل گرمای زیاد و کاهش سطح آب چندان توصیه نمیشود. زمستانها هم اگرچه دیدنی است، اما ممکن است سرمای هوا لذت گشتوگذار را کمتر کند. بنابراین برای لذت بردن از طبیعت زنده و چشماندازهای زیبا، برنامهریزی سفر در بهار یا پاییز بهترین انتخاب خواهد بود.
پوشش گیاهی و جانوری دریاچه پریشان
اکوسیستم تالاب پریشان از تنوع زیستی بالایی برخوردار است و یکی از مهمترین زیستگاههای طبیعی استان فارس محسوب میشود. پوشش گیاهی اطراف دریاچه شامل گیاهان آبزی، نیمهآبزی و خشکیزی است که به تأمین اکسیژن، تثبیت خاک و تغذیه حیاتوحش کمک میکنند. گیاهانی چون نی، لوئی، جگن، و گونههای مختلف علفهای مقاوم به خشکی در حاشیه و داخل تالاب رشد میکنند. این پوشش گیاهی نقش مهمی در حفظ کیفیت آب، جذب آلایندهها و ایجاد پناهگاه برای جانوران دارد.
از نظر جانوری، دریاچه پریشان یکی از زیستگاههای اصلی پرندگان مهاجر در ایران است. گونههایی مانند فلامینگو، حواصیل، لکلک سفید، اردک سرسبز و انواع چنگر در فصول مهاجرت در اطراف دریاچه مشاهده میشوند. در گذشته، تالاب پریشان به عنوان یکی از محلهای اصلی زمستانگذرانی پرندگان مهاجر در خاورمیانه شناخته میشد.
در اکوسیستم آبی دریاچه، انواع ماهیهای بومی وجود داشتند که متأسفانه به دلیل کاهش سطح آب و تغییرات زیستمحیطی، جمعیت آنها کاهش یافته است. گونههایی چون کپور و ماهی سفید در آبهای این تالاب زندگی میکردند.
در نواحی خشکی اطراف دریاچه نیز جانورانی مانند روباه، شغال، خرگوش وحشی و انواع خزندگان به چشم میخورند. این تنوع زیستی، تالاب پریشان را به یکی از مناطق حفاظت شده و ارزشمند محیط زیست ایران تبدیل کرده است که نیازمند توجه و مراقبت بیشتر میباشد.

وضعیت فعلی دریاچه پریشان
در حال حاضر، دریاچه پریشان با چالشهای جدی زیستمحیطی روبرو است. تغییرات اقلیمی، کاهش میزان بارندگی و استفاده بیرویه از منابع آب زیرزمینی، باعث خشک شدن بخش زیادی از دریاچه شده است. در گذشته این دریاچه یکی از بزرگترین دریاچههای آب شیرین داخلی ایران بود، اما امروز در بیشتر ایام سال، سطح آب آن بسیار پایین است یا بخشهایی از آن کاملا خشک شدهاند.
خشک شدن دریاچه پریشان تأثیرات منفی گستردهای بر اکوسیستم منطقه گذاشته است. جمعیت پرندگان مهاجر کاهش یافته و حیات آبزیان تقریبا از بین رفته است. همچنین کشاورزی و دامداری جوامع محلی که به منابع آبی این دریاچه وابسته بودند، دچار آسیب شده است.
با این وجود، در سالهای اخیر تلاشهایی برای احیای دریاچه صورت گرفته است. پروژههای حفاظت از آبهای زیرزمینی، آموزش جوامع محلی و افزایش آگاهی عمومی از جمله اقدامات انجام شدهاند. همچنان امید میرود که با مدیریت منابع آبی و حمایتهای بیشتر، روزی دوباره شاهد پرآبی و سرسبزی در اطراف این دریاچه ارزشمند باشیم.

امکانات رفاهی و تفریحی دریاچه پریشان
با وجود کاهش سطح آب، اطراف دریاچه پریشان همچنان دارای امکانات رفاهی و تفریحی مناسبی برای گردشگران است. امکاناتی مانند پارکینگ، مکانهایی برای استراحت، آلاچیقهای سنتی و سرویسهای بهداشتی در نزدیکی دریاچه برای رفاه مسافران تعبیه شدهاند. همچنین چند کافه و رستوران محلی با غذاهای سنتی فارس در اطراف مسیرهای دسترسی به دریاچه فعالیت میکنند که تجربهای لذتبخش از طعم غذاهای محلی به گردشگران ارائه میدهند.
از نظر تفریحی، طبیعتگردی، عکاسی از مناظر طبیعی، مشاهده پرندگان مهاجر در فصلهای مناسب، پیادهروی در مسیرهای اطراف دریاچه و برگزاری پیکنیکهای خانوادگی از محبوبترین فعالیتهاست. برای علاقهمندان به حیات وحش، در فصول پرآب فرصت مناسبی برای مشاهده گونههای جانوری خاص فراهم میشود.
علاوه بر این، تورهای بومی که توسط اهالی محلی برگزار میشود، این امکان را به گردشگران میدهد تا با فرهنگ، سنتها و زندگی روزمره مردم منطقه آشنا شوند. ایجاد این امکانات باعث شده است که بازدید از دریاچه پریشان، علاوه بر لذت بردن از طبیعت، تجربهای فرهنگی و متفاوت برای مسافران به همراه داشته باشد.

مسیر دسترسی به دریاچه پریشان
برای دسترسی به دریاچه پریشان گزینههای مختلف حمل و نقل وجود دارد. اگر قصد سفر زمینی دارید، میتوانید با خرید بلیط قطار شیراز به این شهر برسید و سپس مسیر زمینی را تا کازرون طی کنید. از شیراز تا کازرون حدود ۱۲۰ کیلومتر فاصله است که از طریق جاده آسفالته و تاکسیهای بینشهری قابل دسترسی است. پس از رسیدن به کازرون، دریاچه پریشان تنها ۱۵ کیلومتر فاصله دارد و به راحتی با تاکسی یا خودروهای کرایهای قابل دسترسی است.
برای سفر هوایی، میتوانید با تهیه بلیط هواپیما تهران شیراز ابتدا به شیراز برسید. فرودگاه بینالمللی شیراز یکی از پرترددترین فرودگاههای جنوب کشور است و پروازهای منظمی از تهران و سایر شهرها به مقصد شیراز برگزار میشود. پس از فرود در شیراز، با استفاده از تاکسی یا خودروهای اجارهای میتوانید مسیر مستقیم به سمت کازرون و سپس دریاچه پریشان را طی کنید.
جادههای منتهی به دریاچه از منظرههای طبیعی زیبایی برخوردارند و فرصتهای خوبی برای عکاسی در طول مسیر فراهم میشود. توصیه میشود قبل از سفر وضعیت آب و هوای منطقه را بررسی کنید تا از بهترین تجربه بازدید بهرهمند شوید. دسترسی به دریاچه چه از طریق مسیر ریلی با بلیط قطار شیراز و چه از راه هوایی با بلیط هواپیما تهران شیراز بسیار راحت و مناسب گردشگران داخلی و خارجی است.

دیدنیهای اطراف دریاچه پریشان
بازدید از دریاچه پریشان تنها به تماشای این تالاب زیبا محدود نمیشود؛ بلکه جاذبههای طبیعی و تاریخی فراوانی در اطراف آن وجود دارد که میتوانند سفر شما را به تجربهای فراموشنشدنی تبدیل کنند. در ادامه به مهمترین دیدنیهای نزدیک به دریاچه اشاره میکنیم:
دشت ارژن | سرزمینی سرسبز برای عاشقان طبیعت و حیات وحش
دشت ارژن یکی از سرسبزترین و زیباترین دشتهای ایران است که در فاصله حدود ۴۰ کیلومتری از تالاب پریشان واقع شده است. این دشت در دامنه کوههای زاگرس قرار گرفته و در فصل بهار با فرشی از گلهای وحشی رنگارنگ، چشمان هر بینندهای را خیره میکند.
دشت ارژن همچنین زیستگاه گونههای مختلفی از پرندگان مهاجر و حیوانات وحشی است و منطقهای حفاظت شده به شمار میآید. آب و هوای مطبوع، طبیعت بکر، تالاب فصلی و چشمههای زلال، این دشت را به مکانی فوقالعاده برای طبیعتگردی، عکاسی و کمپینگ تبدیل کرده است. بازدید از دشت ارژن به خصوص در اردیبهشت ماه، بهترین زمان برای لذت بردن از زیباییهای طبیعی آن است.

دشت ارژن روی نقشه گوگل
دشت برم | بهشتی از بلوطهای کهنسال و چشماندازهای بیپایان
دشت برم یکی دیگر از جاذبههای طبیعی نزدیک به دریاچه پریشان است که در فاصله تقریبی ۳۰ کیلومتری از تالاب قرار دارد. این دشت زیبا به خاطر پوشش وسیع درختان بلوط و فضای سرسبز و خوشآبوهوای خود معروف است.
دشت برم بخشی از منطقه حفاظت شده ارژن و پریشان است و برای طبیعتدوستان، فرصتی عالی برای پیادهروی، استراحت در دل طبیعت و دیدن گونههای جانوری همچون آهو و پرندگان مختلف فراهم میکند. در فصل بهار، دشت برم به فرشی از گلهای وحشی و مناظر رویایی تبدیل میشود. آبوهوای مطبوع و نزدیکی به شهر کازرون باعث شده این دشت به یکی از مقاصد محبوب گردشگران داخلی تبدیل شود.

دشت برم روی نقشه گوگل
شهر باستانی بیشاپور | شکوه معماری ساسانی در دل فارس
شهر باستانی بیشاپور یکی از ارزشمندترین آثار تاریخی استان فارس است که در فاصله حدود ۳۰ کیلومتری از دریاچه پریشان واقع شده است. این شهر تاریخی که در دوره ساسانیان ساخته شده، ترکیبی بینظیر از هنر معماری ایرانی و رومی را به نمایش میگذارد.
آثار به جا مانده از معابد، کاخها، حمامهای عمومی و سنگنگارههای باستانی، جلوهای از شکوه تاریخی این منطقه را نشان میدهد. بازدید از بیشاپور، فرصتی عالی برای آشنایی با تاریخ کهن ایران و لذت بردن از طبیعت زیبای اطراف است. مسیر دسترسی به بیشاپور از کازرون آسان است و تابلوهای راهنما به خوبی گردشگران را هدایت میکنند.

شهر باستانی بیشاپور روی نقشه گوگل
تنگ چوگان | تماشای سنگنگارههای ساسانی در دل طبیعت بکر
تنگ چوگان در فاصله کمتر از ۳۵ کیلومتری از تالاب پریشان قرار دارد و یکی از زیباترین تنگههای تاریخی ایران به شمار میرود. این تنگه به خاطر وجود چندین سنگنگاره ساسانی معروف است که صحنههای تاجگذاری و پیروزیهای پادشاهان ساسانی را به تصویر میکشند.
علاوه بر اهمیت تاریخی، طبیعت سرسبز، رودخانه خروشان و فضای دلپذیر تنگ چوگان، آن را به مکانی عالی برای پیادهروی و طبیعتگردی تبدیل کرده است. نزدیکی این منطقه به شهر تاریخی بیشاپور باعث شده است که گردشگران بتوانند در یک روز از هر دو جاذبه دیدن کنند.

تنگ چوگان روی نقشه گوگل
اقامت در اطراف دریاچه پریشان
برای اقامت در نزدیکی دریاچه پریشان گزینههای متنوعی وجود دارد؛ از کمپینگ در دل طبیعت گرفته تا اقامت در هتلهای محلی. در ادامه بهترین گزینههای اقامت را معرفی میکنیم:
کمپینگ در دل طبیعت
کمپینگ در اطراف دریاچه پریشان تجربهای بینظیر از زندگی در دل طبیعت بکر استان فارس است. گردشگرانی که به ماجراجویی علاقه دارند، میتوانند با برپا کردن چادر در مناطق تعیینشده در کنار دریاچه، شبی پرستاره و آرامشبخش را تجربه کنند. در این مناطق سرویس بهداشتی سیار، آب آشامیدنی و محلهای امن برای کمپ فراهم شده است. برای لذت بردن از کمپینگ، به همراه داشتن تجهیزات مناسب بسیار ضروری است.
هتل بیشاپور کازرون
هتل بیشاپور کازرون یکی از مناسبترین گزینهها برای اقامت در نزدیکی دریاچه پریشان است. این هتل سه ستاره با امکانات مناسبی چون اتاقهای تمیز، رستوران ایرانی، اینترنت رایگان و دسترسی آسان به شهر کازرون و آثار تاریخی همچون بیشاپور، گزینهای ایدهآل برای گردشگران محسوب میشود. موقعیت مکانی عالی، قیمت مناسب و خدمات دوستانه این هتل باعث شده است در بین هتلهای کازرون محبوبیت زیادی داشته باشد.
اقامتگاه سهراب شیراز
اگر ترجیح میدهید در فضایی سنتیتر اقامت داشته باشید، اقامتگاه بومگردی سهراب شیراز انتخاب مناسبی خواهد بود. این اقامتگاه در شهر شیراز و در فاصله حدود ۱۳۰ کیلومتری از دریاچه پریشان واقع شده و امکاناتی مانند اتاقهای سنتی، غذای محلی و فضایی دلنشین را به میهمانان ارائه میدهد. همچنین امکان هماهنگی تورهای طبیعتگردی به دریاچه پریشان از طریق این اقامتگاه فراهم شده است.
نکات مهم سفر به تالاب پریشان فارس
سفر به تالاب پریشان میتواند تجربهای جذاب و متفاوت در دل طبیعت بکر استان فارس باشد. برای داشتن یک سفر ایمن، خاطرهانگیز و مسئولانه، بهتر است نکات زیر را رعایت کنید:
- زمان مناسب سفر: بهترین زمان برای بازدید فصل بهار و اوایل پاییز است که آب و هوا معتدل و طبیعت سرسبز و زنده است.
- بررسی آب و هوا: قبل از سفر، حتما وضعیت آب و هوایی منطقه را چک کنید تا در شرایط مطلوب از طبیعت لذت ببرید.
- تجهیزات ضروری: آب آشامیدنی کافی، لباس مناسب، کلاه آفتابگیر، کرم ضدآفتاب و کفش راحت برای پیادهروی به همراه داشته باشید.
- کمپینگ اصولی: اگر قصد کمپ در اطراف تالاب را دارید، چادر مقاوم، کیسه خواب، لوازم پختوپز سبک و چراغ قوه فراموش نشود.
- رعایت اصول گردشگری پایدار: زبالهها را با خود بازگردانید، به گیاهان و جانوران آسیب نزنید و از روشن کردن آتش در مکانهای غیرمجاز خودداری کنید.
- اطلاع از وضعیت تالاب: به دلیل کاهش آب در سالهای اخیر، برای مشاهده بهترین بخشهای تالاب از راهنمایان محلی کمک بگیرید.
- مسیر دسترسی راحت: میتوانید با بلیط قطار شیراز به شیراز سفر کنید و سپس با خودرو حدود ۱۳۵ کیلومتر به سمت کازرون و تالاب پریشان حرکت کنید.
- بازدید از جاذبههای اطراف: دشت ارژن، دشت برم، شهر باستانی بیشاپور و تنگ چوگان، از دیدنیهای نزدیک تالاب هستند که بازدید از آنها توصیه میشود.
- حمایت از محیط زیست: با آگاهی از اهمیت زیستمحیطی تالاب پریشان، حضور خود را به فرصتی برای حمایت از این میراث طبیعی تبدیل کنید.
سفری به دل آرامش و تاریخ در کنار دریاچه پریشان
سفر به دریاچه پریشان، تنها یک بازدید ساده از یک تالاب طبیعی نیست؛ بلکه سفری به دل تاریخ، فرهنگ و طبیعت بکر استان فارس است. در کنار این دریاچه، میتوانید از دشتهای سرسبز، آثار باستانی باشکوه و مناظر دیدنی همچون دشت ارژن، دشت برم، شهر تاریخی بیشاپور و تنگ چوگان لذت ببرید.
فرقی نمیکند که از طریق خرید بلیط قطار به شیراز بروید یا با پرواز هوایی به این شهر زیبا برسید، مسیر دسترسی به دریاچه پریشان به گونهای است که همه امکانات برای یک سفر راحت و دلچسب مهیاست. اقامت در کمپینگهای طبیعی یا هتلهای کازرون نیز میتواند تجربه سفر شما را کاملتر کند.
دریاچه پریشان با تمام زیباییهایش، یادآور اهمیت حفاظت از منابع طبیعی ماست؛ به همین دلیل سفر به این منطقه میتواند علاوه بر یک تجربه تفریحی، تلنگری باشد برای قدرشناسی از محیط زیست.
ما مشتاقیم تجربههای ارزشمند شما از بازدید از دریاچه پریشان و مناطق اطراف آن را بشنویم. آیا در دشت ارژن گلی را بوییدهاید؟ یا از ارتفاعات تنگ چوگان تاریخ ایران را لمس کردهاید؟ تجربه، نظر و خاطراتتان را با ما و سایر علاقهمندان به اشتراک بگذارید.
سوالات متداول درباره دریاچه پریشان فارس
دریاچه پریشان در کجا قرار دارد؟
این دریاچه در استان فارس، جنوب شرقی کازرون واقع شده است.
بازدید از دریاچه پریشان چقدر طول میکشد؟
شما میتوانید طی ۳ تا ۴ ساعت از این جاذبه دیدنی بازدید کنید.
آیا دریاچه پریشان آب دارد؟
در دهههای گذشته، دریاچه پریشان یکی از بزرگترین دریاچههای آب شیرین داخلی ایران بود. اما به دلیل عواملی مثل کاهش بارندگی، تغییرات اقلیمی، حفر بیرویه چاههای آب، برداشتهای بیبرنامه از منابع زیرزمینی و کم شدن ورودی آبهای سطحی، سطح آب این دریاچه به شدت کاهش یافته.
هزینه بازدید از دریاچه پریشان چقدر است؟
گردشگران میتوانند به صورت رایگان از این جاذبه دیدن کنند.