در دل بندر زیبای ترکمن، گستره‌ای آبی رنگ به نام تالاب گمیشان منتظر شماست. گمیشان با وسعتی حدود ۱۸ هزار هکتار، نه‌تنها خانه‌ای امن برای انواع گیاهان و جانوران بومی محسوب می‌شود، بلکه در آبان ماه هر سال، میزبان پرندگان مهاجری خواهد بود که این تالاب را به‌عنوان خانه موقت خود انتخاب نموده‌اند. در عمق این تالاب نیز زندگی با وجود گونه‌های متنوع آبزیان در جریان است. در این مطلب از مجله گردشگری فلای‌تودی، قصد داریم همه چیز را درباره این مورد از جاهای دیدنی بندرترکمن بررسی کنیم. اگر شما هم علاقه‌مند به کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه هستید، با ما تا انتها همراه باشید.

آشنایی با تالاب گمیشان

تالاب یالچی یا گمیشان را باید یکی از تالاب‌های بین‌المللی دانست که در سفر به گلستان، می‌توان از آن بازدید کرد. این تالاب حدود ۱۸ هزار هکتار مساحت دارد و به‌خاطر تنوع زیستی‌اش موردتوجه است.تالاب یالچی از ۲ کیلومتری شمال گمیشان آغاز و تا ۸ کیلومتر داخل ترکمنستان ادامه دارد و به دلیل مرزی بودنش، دارای اهمیت استراتژیک است.

اهمیت گمیشان از نظر زیست محیطی آنقدر بالاست که آن را در سال ۱۳۸۲به‌عنوان یک منطقه حفاظت شده در فهرست تالاب‌های بین‌المللی کنوانسیون رامسر معرفی کرده‌‌اند. درواقع ۱۴ هزار هکتار از تالاب گمیشان تحت حفاظت محیط‌ زیست است. این تالاب همچنین توسط سازمان بین‌المللی حیات‌پرندگان به‌عنوان زیستگاه مهمی برای پرندگان مهاجر شناخته شده است.

تاریخچه تالاب گمیشان

زمین‌شناسان علت شکل‌گیری تالاب یالچی را رسوب‌گذاری و فرسایش در ساحل شرقی استان گلستان می‌دانند. این تالاب در اثر جریانات عمومی دریای خزر، ورود رسوبات گرگان‌رود و نوسانات سطح آب این دریا به‌وجود آمده است. این فرآیندها در طول هزاران سال، به‌تدریج موجب انباشت رسوبات و شکل‌گیری بستر تالاب شده‌اند. کاهش تدریجی سطح آب دریای خزر تا سال ۱۳۵۶ و جابه‌جایی خط ساحل به سمت راس دلتای گرگان‌رود، تالاب گمیشان را به شکل و وسعت امروزی‌اش درآورده است.

تالاب گمیشان کجاست؟

تالاب گمیشان در استان گلستان، ۲۴ کیلومتری بندرترکمن، بخش گمیشان قرار دارد. این تالاب در نزدیکی مرز ایران و ترکمنستان است. درواقع حدود ۸ کیلومتر از این تالاب در خاک ترکمستان قرار دارد.

• فاصله تالاب گلمشان تا بندر ترکمن: حدود ۲۷ کیلومتر (۴۰ دقیقه)
• فاصله تالاب گلمشان تا گرگان: حدود ۶۴ کیلومتر (۱ ساعت و ۱۵ دقیقه)
• فاصله تالاب گلمشان تا تهران: حدود ۴۱۷ کیلومتر (۶ ساعت و ۵۰ دقیقه)

لوکیشن تالاب گمیشان روی نقشه

مسیر دسترسی به تالاب گمیشان

برای بازدید از تالاب گمیشان بندر ترکمن باید خود را به شهرستان گمیش تپه برسانید. در صورتی که از گرگان به سمت این شهرستان می‌روید، از میدان بسیج وارد بزرگراه‌ ۷۰ آسیا شوید. پس از رسیدن به کردکوی، وارد جاده کردکوی-بندر ترکمن شوید و از بندر ترکمن مسیر خود را به سوی گمیش تپه ادامه دهید. از این شهرتان ۱۰ کیلومتر به مسیر خود ادامه دهید تا به محیط‌بانی تالاب برسید. از محیط بانی تا گمیشان مسیر مستقیم پیش روی شما خواهد بود. این مسیر را ادامه دهید تا تالاب را از نزدیک ببینید.

آب ‌و هوای تالاب گمیشان

تالاب یالچی به دلیل موقعیت جغرافیایی‌اش در حاشیه دریای خزر و نزدیکی به ترکمن‌صحرا، آب‌وهوایی معتدل و مرطوب دارد. تابستان‌ها معمولا گرم و شرجی با دمای میانگین حدود ۲۵ تا ۳۰ درجه سانتی‌گراد، و زمستان‌ها معتدل تا نسبتا سرد، با میانگین دمای ۷ تا ۱۰ درجه است.

میزان بارندگی سالانه در منطقه بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلی‌متر متغیر است که بیشتر در فصول پاییز و زمستان رخ می‌دهد. این شرایط، همراه با رطوبت بالای هوا، محیطی مناسب برای رویش گیاهان تالابی و زیست پرندگان مهاجر فراهم کرده و تالاب را به یکی از زیستگاه‌های مهم پرندگان آبزی در مسیر مهاجرت تبدیل کرده است.

بهترین زمان بازدید از تالاب گمیشان

از آبان تا اواخر اسفند، یعنی فصل‌‌های پاییز و زمستان را باید بهترین زمان برای سفر به بندر ترکمن و بازدید از تالاب گمیشان دانست. در این فصل هم می‌توانید پرنده‌نگری کنید و هم از آب و هوای فوق‌العاده مطبوع و محیط زیبای اطراف تالاب لذت ببرید. اگرچه این جاذبه طبیعی در فصول بهار و تابستان هم زیبایی‌های مخصوص به خود را دارد اما ممکن است رطوبت بیش از حد هوا در این ایام، برای برخی از افراد ناراحت‌کننده باشد.

جاهای دیدنی نزدیک به تالاب گمیشان

در اطراف تالاب گمیشان، جاذبه‌های زیادی برای بازدید وجود دارد. بنابراین اصلا نگران سر رفتن حوصله خود نباشید، قرار است یک سفر هیجان‌انگیز را پشت سر بگذارید. در ادامه برخی از جاهای دیدنی معروف این تالاب و اطراف آن را به شما معرفی خواهیم کرد.

بندر ترکمن | ترکیبی از فرهنگ اصیل و جذابیت‌های گردشگری

بندر ترکمن، یکی از بنادر نزدیک به تالاب گمیشان است. در این منطقه که در قدیم به آن بندر شاه می‌گفتند، اقوام ترکمن زندگی می‌کنند. این اقوام لباس‌ها و آداب و رسوم مخصوص خود را دارند. در طول سفر به بندر ترکمن از جاذبه‌هایی مانند بازارچه گمرکی، دوشنبه بازار، دژهای صفوی، ترکمن صحرا، اسکله بندر ترکمن و… بازدید کنید.

آدرس بندر ترکمن روی نقشه

منطقه شکار ممنوع صوفیکم | غنی‌ترین زیستگاه گلستان

منطقه شکار ممنوع صوفیکم در غرب استان گلستان و نزدیک مرز ایران و ترکمنستان قرار گرفته است. این مطنقه به خاطر موقعیت ویژه‌اش، بخشی از مسیر پرندگان مهاجر آبزی و کنارآبزی محسوب می‌شود. این محدوده که زیر نظر اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان مدیریت می‌شود، قوانین سخت‌گیرانه‌ای برای جلوگیری از شکار و بهره‌برداری بی‌رویه از حیات‌وحش دارد.

در فصل مهاجرت، گونه‌های ارزشمندی مثل غاز پیشانی‌سفید کوچک، پلیکان پاخاکستری و درنا به اینجا می‌آیند و جلوه‌ای خاص به منطقه می‌بخشند. وجود مراتع و منابع آبی فصلی هم باعث شده صوفیکم برای چرای محدود و کنترل‌شده دام‌های محلی اهمیت زیادی داشته باشد. اگر قصد بازدید یا فعالیت در اینجا را دارید، دریافت مجوز رسمی از الزامات است.

جزیره آشوراده | منبع خاویار در ایران

جزیره آشوراده یکی از جاذبه‌های دیدنی این منطقه که هر سال عده زیادی از گردشگران را به منظور پرنده‌نگری به سوی خود می‌کشاند، آشوراده است. این جزیره را باید تنها جزیره موجود در در دریای خزر دانست. شاید برایتان جالب باشد که بدانید حدود ۴۰ درصد از خاویار ایران در این جزیره تامین می‌شود. جزیره آشوراده درحال حاضر خالی از سکنه است و فقط گردشگران به آن رفت و آمد دارند.

آدرس جزیره آشوراده روی نقشه

گل افشان نفتلیجه | جاذبه‌ای در ساحل شرقی دریای خزر

گل‌افشان نفتلیجه در شمال شهرستان گمیشان و نزدیک ساحل شرقی دریای خزر قرار دارد و به‌عنوان یکی از پدیده‌های زمین‌شناسی فعال منطقه شناخته می‌شود. این گل‌افشان نه‌تنها ارزش علمی برای مطالعه فعالیت‌های زیرسطحی و ساختارهای رسوبی دارد، بلکه به‌دلیل ویژگی‌های خاصش، مورد توجه گردشگران و پژوهشگران زمین‌شناسی است.

دسترسی به این جزیره از طریق جاده گمیشان–خواجه‌نفس امکان‌پذیر است، اما مسیر خاکی و گاه ناهموار آن نیاز به خودروی مناسب دارد. فعالیت گل‌افشان در بازه‌های زمانی نامنظم رخ می‌دهد و فوران‌ها می‌توانند باعث تغییر شکل دهانه شوند، بنابراین حضور در فاصله ایمن و رعایت نکات ایمنی ضروری است. همچنین بازدید از این محدوده بدون هماهنگی با اداره میراث فرهنگی و محیط‌زیست استان توصیه نمی‌شود.

آدرس گل افشان نفتلیجه روی نقشه

گمیش تپه | دنیای صنایع دستی استان گلستان

گمیش‌تپه، شهری بندری در شمال غربی استان گلستان است که در مجاورت مرز ترکمنستان و سواحل شرقی دریای خزر قرار دارد و به‌دلیل ترکیب فرهنگ ترکمن و جاذبه‌های طبیعی و تاریخی، مقصدی مهم برای گردشگران است. بازارچه مرزی و صنایع‌دستی مانند قالی‌بافی و سوزن‌دوزی ترکمن از جذابیت‌های اقتصادی و فرهنگی این شهر به‌شمار می‌روند. دسترسی به گمیش‌تپه از طریق جاده ساحلی بندرترکمن–آق‌قلا امکان‌پذیر است.

آدرس گمیش تپه روی نقشه

اقامت در تالاب گمیشان

اگر قصد رزرو هتل در اطراف خود تالاب گمیشان را دارید، باید بدانید در این منطقه جایی برای اقامت گردشگران تعبیه نشده است. بنابراین در صورتی اقامت در این تالاب باید وسایل کمپینگ و چادر همراه خود داشته باشید. همچنین در طول این سفر می‌توانید در یکی از هتل‌ها و اقامتگاه‌های بومگردی روستاهای اطراف و بندر ترکمن مانند اقامتگاه بومگردی اسحاق و مرضیه در گمیش تپه، اقامتگاه بومگردی خزر در میدان امام شهر گمیشان و اقامتگاه بومگردی شیرمحمدی در گمیش تپه بمانید.

توصیه‌هایی برای بازدید به تالاب گمیشان

برخی از نکات مهم که باید در طول بازدید از تالاب گمیشان باید به توصیه‌ها و نکات زیر دقت کنید:

• پاییز و زمستان، به‌ویژه آذر تا بهمن که تنوع گونه‌ها در اوج قرار دارد؛ بهترین زمان برای تماشای پرندگان مهاجر است،
• برای مشاهده پرندگان دوربین دوچشمی یا تلسکوپ کوچک بردارید. همچنین همراه داشتن کفش ضدآب و لباس گرم در فصول سرد توصیه می‌شود.
• پیش از سفر، برای دریافت مجوز بازدید، با اداره محیط‌زیست شهرستان یا استان هماهنگ کنید. به‌خصوص اگر قصد عکاسی حرفه‌ای یا تحقیقاتی دارید، به هیچ عنوان این مساله را پشت گوش نیاندازید.
• برای اینکه مزاحم پرندگان و دیگر حیات وحش نشوید؛ فاصله مناسب را با آنها رعایت کنید و از نزدیک‌شدن به لانه‌ها یا گله‌ها خودداری نمایید.
• تمام زباله‌های خود را با خود بازگردانید و از ریختن هرگونه پسماند در محیط خودداری کنید.
• جاده‌های منتهی به تالاب ممکن است خاکی یا ناهموار باشند؛ خودروی شاسی‌بلند یا همراهی راهنمای محلی توصیه می‌شود.
• سکوت و آرامش محیط را حفظ کنید تا رفتار طبیعی پرندگان مختل نشود.

پوشش گیاهی و جانوری اطراف تالاب گمیشان

تالاب گمیشان به دلیل ترکیب آب شور و شیرین و شرایط آب‌وهوایی خاص، زیستگاهی غنی و متنوع از گونه‌های گیاهی و جانوری است. بیش از ۱۰۰ گونه گیاهی، انواع آبزیان، خزندگان، دوزیستان، پستانداران و بیش از ۸۰ گونه پرنده در این تالاب و اطراف آن زندگی می‌کنند.

در اطراف تالاب، نی‌زارها (نی‌معمولی و لوئی) دیده می‌شوند که درواقع پناهگاه پرندگان هستند. گیاهان شورپسند مانند سالیکورنیا، گز شور و گونه‌های علفی مقاوم به شوری، حجم عمده‌ای از پوشش گیاهی این منطقه را تشکیل داده‌اند. در بخش‌هایی که آب شیرین‌تر است، گیاهان آبزی شناور و غوطه‌ور مانندنیلوفر آبی وعدسک آبی نیز دیده می‌شوند.

در این تالاب گونه‌های جانوری مانند فلامینگو، پلیکان خاکستری، غاز پیشانی‌سفید، کشیم بزرگ، مرغابی سرسبز و آنقوت زندگی می‌کنند که بیشتر در فصل‌های مهاجرت به این مکان می‌آیند. از میان پستانداران موجود در این منطقه نیز می‌توان به گراز، شغال، روباه ترکمنی و گربه جنگلی اشاره کرد که در اطراف تالاب زندگی می‌کنند. آب‌های تالاب نیز میزبان انواع ماهیان مانندسفید، کپور، کلمه و کپور ترکمنی هستند.

تالاب گمیشان، مامن پرندگان مهاجر در شمال ایران

در این مطلب یکی از جاهای دیدنی گلستان، که به‌عنوان یک گنجینه بین‌المللی شناخته می‌شود، یعنی تالاب گمیشان را به شما معرفی کردیم. این تالاب که در مرز ایران و ترکمنستان قرار دارد، علاوه بر زیبایی‌های طبیعی و ارزش گیاهی و جانوری، از نظر استراتژیک نیز مهم است.

اگر گذرتان به استان زیبای گلستان و بندر ترکمن افتاد، حتما زمانی را هم برای بازدید از این جاذبه کنار بگذارید. البته برای این بازدید نیاز به دریافت مجوز خواهید داشت. توصیه می‌شود در فصل پاییز به تالاب گمیشان سفر کنید تا پرندگانی که این مکان را به‌عنوان پناهگاه خود انتخاب کرده‌اند را نیز از نزدیک ببینید. اگر نکته دیگری درباره این موضوع وجود دارد که در این مطلب بدان اشاره نشد، حتما آن را با ما و دیگر خوانندگان به اشتراک بگذارید تا دیگران هم بهره ببرند.

سوالات متداول درباره تالاب گمیشان